Maak van psychische gezondheid bij kinderen en jongeren een topprioriteit

Een oproep aan de federale onderhandelaars en de volgende minister van Volksgezondheid om de terugbetaling van een psycholoog bij kinderen en jongeren mogelijk te maken.

De alarmkreet van een wanhopige vader brengt de gebrekkig psychologische hulp voor kinderen en jongeren opnieuw onder de aandacht. In verschillende kranten getuigt de papa van een 15-jarig meisje over wachtlijsten en opnamestops, waardoor zijn suïcidale dochter nergens terecht kan.

Dergelijke berichten zijn niet onverwacht. Ondanks een daling in de Vlaamse suïcidecijfers, blijven de Vlaamse cijfers hoog tegenover de rest van Europa. De recent gepubliceerde eerste resultaten van het SIGMA-onderzoek, dat bij meer dan 2.000 Vlaamse jongeren peilde naar hun mentaal welbevinden, maken de achtergrond daarvan erg duidelijk.

Opvallend in het SIGMA-onderzoek is de nadruk op de band tussen sociale factoren en de ontwikkeling van psychische klachten. Kinderen en jongeren die bijvoorbeeld gepest werden hebben een grotere kans op psychische klachten, terwijl terecht kunnen bij een sociaal vangnet net beschermt tegen die mentale problemen.

Opgroeien in armoede

Voor kinderen en jongeren die opgroeien in een gezin in armoede leidt dat vaak tot problematische situaties. Wie opgroeit in armoede heeft minder sociale contacten, een kleiner persoonlijk netwerk en wordt vaker getroffen door uitsluiting of pestgedrag. Daaruit kunnen we afleiden dat deze groep een grotere kans heeft om psychische klachten te ontwikkelen.

"Wie in armoede opgroeit heeft niet alleen meer kans op mentale problemen, ook de financiële mogelijkheden om dat vroegtijdig aan te pakken ontbreken."

Die stelling wordt onderschreven door eerder onderzoek. Zo weten we dat kinderen en jongeren die opgroeien in een armoedesituatie tot vier keer meer kans hebben op contact met jeugdhulp dan andere kinderen en jongeren.

Tegelijk blijft eerstelijns psychologische hulpverlening voor net deze groep duur en ver af. Wie in armoede opgroeit heeft niet alleen meer kans op mentale problemen, ook de financiële mogelijkheden om dat vroegtijdig aan te pakken ontbreken. Terwijl de brede samenleving zich inzet voor initiatieven als Te Gek!?, Rode Neuzen, OverKop-Huizen of TeJo’s, lijkt het alsof bij elk nieuw initiatief de politieke impasse groter wordt.

Snelle interventie nog steeds veraf

De afscheidnemend Federaal minister van Volksgezondheid slaagde er nog net in om stappen te zetten in de erkenning en terugbetaling van psychologische hulpverlening. Sinds 1 maart wordt die voor bepaalde doelgroepen en bepaalde behandelingen terugbetaald. Kinderen en jongeren hebben echter nog geen recht op die terugbetaling, waardoor een contact met een kinder- of jeugdpsycholoog voor kwetsbare gezinnen onhaalbaar blijft.

Nochtans wordt België ook internationaal voor deze onmogelijke toestand op de vingers getikt. In het jongste rapport van het Kinderrechtencomité van de Verenigde Naties wordt België aangemaand de toegang tot geestelijke gezondheidszorg voor kinderen en jongeren te vergemakkelijken. Maar intussen, zo blijkt nu, blijft het aantal kinderen en jongeren met mentale problemen toenemen en is een snelle interventie nog steeds ver af.

"Om te vermijden dat kinderen en jongeren kampen met zelfdodingsplannen en op wachtlijsten terecht komen, is dat vroeg ingrijpen noodzakelijk."

Om zelfdodingscijfers terug te dringen, is het noodzakelijk dat er meer ingezet wordt op snelle en vroege interventies. Laagdrempelige geestelijke gezondheidszorg is daar een belangrijk element in. Om te vermijden dat kinderen en jongeren kampen met zelfdodingsplannen en op wachtlijsten terecht komen, is dat vroeg ingrijpen noodzakelijk.

Hoewel er nog geen witte rook in zicht is voor wat de federale regeringsvorming betreft, hierbij toch een oproep voor de onderhandelaars en de volgende minister van Volksgezondheid. Maak van psychische gezondheid bij kinderen en jongeren een topprioriteit. Ondersteun wie het moeilijk heeft op een structurele en duurzame manier, zodat ook kinderen en jongeren die financieel kwetsbaar zijn, kansen hebben op een mooie toekomst.