Zalig Kerstmis!

Kerstmis.

Gods Liefde, mens geworden,
heeft onder ons zijn tent opgeslagen.

Toen en nu,
teken en oproep

Voor Vrede en Verzoening

Zalig Kerstfeest, Gelukkig Nieuwjaar!

Goede vrienden,

Een blijde boodschap is ons ten deel gevallen. Jesaja had het voorspeld: het volk wandelt in duisternis, maar een groot licht is over ons gekomen. Een kind is ons geboren. Wonderbare Raadsman, Goddelijke Held, Eeuwige Vader, Vredevorst zal hij genoemd worden. Het is de tekst die we in de nachtmis lezen, de aankondiging uit het Oude Testament van de geboorte van de Messias.

En het is ook wel zo: het voorbije jaar bracht opnieuw veel duisternis, met oorlogen, overstromingen, …  En het einde lijkt niet in zicht, noch in het Midden-Oosten, noch in Oekraïne.

Maar we weten dat de duisternis het donkerst is net voor het ochtendgloren. En dan horen we in de aankondiging van de Engel de echo van het vers van Jesaja: ‘Ik verkondig u een blijde boodschap, heden is u een redder geboren’.

Deze Redder is niet gekomen als een Onweerstaanbare Rechter en Veroveraar, zoals velen dachten - maar als een weerloos kind. De Almacht van God, die zich manifesteert in de machteloosheid van de Liefde. De Liefde die het laatste woord heeft. Dat is wat we met Kerstmis willen gedenken.

Kerstmis valt eigenlijk uiteen in drie ‘herinneringen’: het verleden, het heden en de toekomst.

In de eerste plaats vieren we natuurlijk de geboorte van het goddelijk kind, gesitueerd in tijd en ruimte: in Bethlehem, in het zesde jaar dat Quirinius landvoogd was. En Hij mag dan van koninklijke herkomst zijn, uit het huis van koning David, hij wordt geboren in een bescheiden familie van een timmerman en zijn jonge vrouw, en tussen de dieren, omdat alle kamers in de herberg benomen waren.

God heeft gekozen om mens te worden, mens tussen de mensen. Hij heeft onder ons zijn tent opgeslagen, heeft onze kommer en kwel gedeeld, en onze vreugdes. Dat is belangrijk: God deelt onze geschiedenis, het is geen God die ons van buitenaf bekijkt, zoals wij naar vissen in een aquarium kijken. Hij is als herder bekommerd om al zijn schapen, en nog het meest om dat ene, dat verloren gelopen is…

Onze God is een betrokken God, een fellow sufferer, die deel wil uitmaken van onze geschiedenis. Die ons zo lief heeft gehad, dat Hij mens is geworden, mens onder de mensen, mens onder de arme, uitgesloten en uitgestoten mensen, voor wie er zelfs geen plaats was in de herberg. Dat is de eerste herinnering die Kerstmis ons biedt: een heilshistorische herinnering.

De tweede herinnering is de herinnering aan de schepping. De geboorte van Jezus is als een tweede schepping. Jezus verwezenlijkt God: één in wezen met de Vader. In de radicaliteit van Jezus’ leven zien we de vervulling of hertaling van de relatie met God uit het Oude Testament in een Nieuw Verbod, maar tegelijkertijd ook de continuïteit: Gods Woord is tegelijk Wet (de Torah uit het Oude Testament); als Leven (de invulling ervan door Jezus in het Nieuwe Testament). De herinnering aan de schepping, is de tweede herinnering van Kerstmis. De nieuwe schepping.

En tenslotte is er het derde element: de toekomst, onze opdracht. Kerstmis drukt ons met onze neus op de opdracht die wij te vervullen hebben. Dat is ongetwijfeld wel het moeilijkste element van de drie. Kerstmis toont ons hoe de Liefde mensen en de samenleving kan veranderen.

Daarom is Kerstmis ook een baken van hoop voor de toekomst, die ons laat zien dat we nooit alleen zijn. Niet in dit leven, en niet erna, nadat de dood ons heeft ingehaald.

Die Hoop is een werkelijkheid voor elkeen: iedereen is waardevol in Gods ogen: ‘Niemand kan niets’. Iedereen heeft een eigen charisma en eigen talenten – niet alleen keizerskinderen, maar ook wie in een stal wordt geboren. Iedereen heeft talenten – én heeft ook de opdracht om er mee aan de slag te gaan.

Onze Hoop die met Kerstmis gegrond wordt, mag ons helpen om de sprong te wagen van de angst naar het vertrouwen. Dat is de derde herinnering die Kerstmis bij ons levend maakt.

En deze opdracht is niet alleen een individuele opdracht voor ieder van ons. Let op, dat ook! Maar tegelijkertijd is het ook een gemeenschappelijke taak. Want alleen kunnen we maar zo weinig. Dat is misschien wel de paradox van onze tijd. Enerzijds is alles gericht op de ‘zelfrealisatie’: wat maak ik van mijn leven? Ik ben maar (waard, onder verstaan) wat ik gerealiseerd heb. Maar tegelijkertijd hang ik van zoveel dingen af, waar ik geen controle over heb…

Kerstmis is daarom ook een moment om elkaar te ondersteunen, om met elkaar op weg te gaan. Om elkaar te bemoedigen. Om elkaar te helpen. Maar ook om elkaar aan te moedigen om uit onze eigen kleine kring  te breken, en de hand te reiken aan al wie in de miserie zit.

Zoals God met Kerstmis ‘in de wereld is gekomen’, zo moeten ook wij ‘in de wereld gaan staan’. Zoals Paus Franciscus zegt: in de periferie van de samenleving, waar we tot onze knieën in de modder staan, waar het misschien niet comfortabel en niet leuk is. Maar daar waar God ook vandaar telkens weer mens wordt. In en tussen mensen van goede wil.

Zalig Kerstfeest!

Dominic Verhoeven
directeur Caritas Vlaanderen