Charter Armoede in Woonzorgcentra

Caritas Vlaanderen werkte in 2015 een Charter Armoede in Woonzorgcentra uit, met medewerking van onder meer Zorgnet-Icuro, VVSG, OKRA, Welzijnszorg, Vlaamse Ouderenraad, NVKVV en de Koning Boudewijnstichting. Het Charter kaart de armoedeproblematiek in de residentiële ouderenzorg aan en reikt woonzorgcentra 13 punten aan waarop zij kunnen inzetten om armoede en sociale uitsluiting in hun voorziening aan te pakken.

Armoede in Woonzorgcentra

Het armoederisico bij mensen ouder dan 60 is de laatste jaren afgenomen. In 2005 kende 22% van de ouderen een armoederisico, in 2014 was dit nog 16% (EU-SILC 2015). Bij 75-plussers blijft het armoederisico hoger: 19,4%. We kunnen ervan uitgaan dat deze evolutie zich ook doorzet in woonzorgcentra, waar geen specifieke armoedecijfers voorhanden zijn. Maar, een woonzorgcentrum is een afspiegeling van de maatschappij en in die maatschappij vinden we armoede terug.

Uit een bevraging van Zorgnet-Icuro (2014), weten we wel dat 2,5% van de bewoners in woonzorgcentra het factuur één of meerdere malen niet tijdig betaalden. Bij de meerderheid van deze bewoners met betalingsmoeilijkheden werd een oplossing gezocht in overleg met de sociale dienst. Daarnaast moeten we er rekening mee houden dat armoede vaak ook onzichtbaar is en zich uit in bijvoorbeeld weinig sociale contacten, een gebrek aan juiste hulpmiddelen of afwezigheid op betalende activiteiten.

Het Charter is nodig om ons bewust te worden van de aanwezigheid van deze ouderen die leven in een armoedesituatie binnen voorzieningen. Om er aandacht voor te hebben en om stil te staan bij wat we niet op het eerste zicht kunnen zien.

Drie elementen

Het Charter Armoede in Woonzorgcentra focust op drie elementen van armoede in de residentiële ouderenzorg. De financiële toegankelijkheid wordt gegarandeerd door dagprijzen te hanteren waarin alle basiszorg en basisdienstverlening inbegrepen is en door hier eerlijk over te communiceren. Daarnaast zoeken woonzorgcentra die het Charter ondertekenen naar een realistisch afbetalingsplan bij moeilijkheden, in plaats van gerechtelijke procedures te starten.

Vaak speelt ook financiële uitsluiting een belangrijke rol, ook in voorzieningen. Woonzorgcentra zetten daarom in op sensibilisering en vorming van hun werknemers, helpen bewoners in het uitoefenen van hun rechten en zetten een hulpmiddelenbeleid op waardoor ook minder kapitaalkrachtige bewoners menswaardig kunnen leven.

Om werknemers ten slotte te ondersteunen, proberen de woonzorgcentra die het Charter ondertekenen jobzekerheid op lange termijn te bieden en hebben zij aandacht voor situaties van armoede en sociale uitsluiting bij hun werknemers.

Het initiatief van Caritas Vlaanderen om een ‘Charter Armoede Woonzorgcentum’ op te stellen en te verspreiden, sluit naadloos aan bij de uitgangspunten van de missie van de Vlaamse overheid wat betreft de ouderenzorg. Dit charter kan een hefboom zijn door de aandacht te vestigen op financiële toegankelijkheid, betalingsproblematieken, sociale uitsluiting, hulpmiddelenbeleid ... Het is dan ook belangrijk dat woonzorgcentra zich bewust zijn - of worden gemaakt - van de moeilijkheden die mensen in armoede kennen en ervaren. Dat getuigt van een goed bestuur.

Door het ondertekenen van het ‘Charter Armoede Woonzorgcentra’ beklemtoont een woonzorgcentrum dat in het woon-, zorg- en ondersteuningsaanbod dat het aanreikt, wil rekening houden met de leefwereld van mensen die in armoede leven en het appel dat van hen uitgaat. Het woonzorgcentrum gaat hierbij de verbintenis aan om op een innovatieve wijze haar zorg- en ondersteuningsbeleid, opnamebeleid, financieel beleid en medewerkersbeleid op aan te passen. Het is mijn overtuiging dat een woonzorgcentrum dat deze stap zet een bijkomende maatschappelijke waarde creëert die meer dan waardevol is.

Minister Jo Vandeurzen

Vlaams Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

Ik waardeer dit Charter Armoede in Woonzorgcentra, dat niet alleen de (financiële) toegankelijkheid voor de bewoners wil garanderen, maar ook sociale uitsluiting wil tegengaan. Want ook dat is een kwalijk gevolg van armoede. Dit Charter waakt ook over een correcte beeldvorming omtrent armoede, informeert en sensibiliseert en zorgt voor een zo groot mogelijke participatie van alle bewoners. Als Vlaams minister van Armoedebestrijding hoop ik dat dit Charter massaal ondertekend wordt. Het ondersteunt het Vlaamse armoedebeleid en het zorgt ervoor dat armoede op een efficiënte manier wordt aangepakt.

Minister Liesbeth Homans

Vlaams Minister van Armoedebestrijding

Achtergrond bij het Charter

Bij het Charter wordt een vormingsaanbod opgestart, gericht naar woonzorgcentra. Dit aanbod ondersteunt de vorming en sensibilisering van werknemers en gidst voorzieningen bij het implementeren van het Charter in hun dagelijkse werking.

Er werd een aparte website gelanceerd rond het Charter: http://www.charterarmoedewzc.wordpress.com. Daar vind je de volledige tekst en goede praktijken per aandachtspunt.

Het Charter Armoede in Woonzorgcentra is een initiatief van Caritas Vlaanderen en kwam tot stand dankzij de medewerking van onder meer Zorgnet-Icuro, VVSG, OKRA, Welzijnszorg, Vlaamse Ouderenraad, NVKVV en de Koning Boudewijnstichting.