In Vlaanderen en Brussel wonen er wellicht ongeveer een 10.000 mensen die decretaal onder de term ‘woonwagenbewoner’ vallen. Schattingen over het precieze aantal woonwagenbewoners in ons land lopen echter uiteen. De Vlaamse overheid definieert woonwagenbewoners als “personen die legaal in België verblijven en die wonen of woonden in een woonwagen of waarvan de ouders dat deden, met uitzondering van bewoners van campings of gebieden met weekendverblijven.”
In een geografisch georganiseerde samenleving, brengt het leven in een woonwagen heel wat uitdagingen met zich mee. Hoewel de Vlaamse Codex Wonen het verbeteren van de woonsituatie van woonwagenbewoners duidelijk in hun missie 'recht op menswaardig wonen’ opneemt, blijven woonwagenbewoners steevast op tal van grenzen botsen.
Vooroordelen over woonwagenbewoners blijven parten spelen. De algemene kennis over de diversiteit binnen de woonwagencultuur is bovendien zeer beperkt. De publieke opinie lijkt star vast te houden aan decennia oude stereotypes. Onbekend maakt onbemind.
Woonwagenbewoners ondervinden bovendien heel wat moeilijkheden met het verkrijgen en behouden van een adres. De rondtrekkende levensstijl van woonwagenbewoners is niet compatibel met een vast domicilieadres. Blijven gezinnen te lang op één plek, dan verliezen ze hun referentieadres. Op de terreinen waar de gezinnen “te lang” verblijven, mogen ze zich echter niet domiciliëren.
Het schrijnend tekort aan terreinen is een acuut probleem. Veel woonwagenbewoners trekken noodgedwongen rond tussen doortrekkersterreinen en pleisterplaatsen. Ze kunnen nergens een langere tijd blijven. De wachtlijsten voor een plek op residentiele terreinen staan muurvast of zijn zelfs onbestaand. Particuliere terreinen bieden ook geen soelaas, want lokale besturen willen deze niet vergunnen.
Een rondtrekkend leven maakt de toegang tot sociale bijstand van een geografisch sterk afgelijnd OCMW in de praktijk onmogelijk. Woonwagenbewoners worden van het kastje naar de muur gestuurd.
Ons huidig onderwijssysteem is tot slot niet aangepast aan een rondtrekkend bestaan. Woonwagenbewoners blijven zo van generatie op generatie analfabeet.
Deze gids tracht hulpverleners en lokale besturen wegwijs te maken in het bestaand wetgevend kader om met woonwagenbewoners aan de slag te gaan rond de hierboven vermelde heikele thema’s: adres, wonen, OCMW en onderwijs. Vanuit de werking van het referentieadres in Antwerpen, worden heel wat ervaringen en vragen gebundeld om tegemoet te komen aan een gebrek aan kennis omtrent de realiteit van het rondtrekkende leven in België.
Inhoud
De antwoorden op de praktische vragen uit deze inhoudstafel vind je in het boek.
- Wie zijn woonwagenbewoners in België?
- Wat is het verschil tussen Roma en Roms?
- Waarom gebruiken we de term ‘zigeuners’ niet?
- Trekken woonwagenbewoners het hele jaar rond?
- Hoeveel woonwagenbewoners leven er in België?
- Hoofdverblijfplaats
- Wat is een hoofdverblijfplaats?
- Kan je verplicht worden om op een bepaalde plek
jouw hoofdverblijfplaats te hebben? - Wat kan je doen indien je niet akkoord gaat
met een ambtshalve inschrijving? - Wat is tijdelijke afwezigheid en wanneer
kan je er beroep op doen?
- Referentieadres
- Wat is een referentieadres?
- Wie heeft recht op een referentieadres?
- Hoe bepaalt men of jouw mobiele woning voldoende bestemd en uitgerust is om in te wonen?
- Aan welke voorwaarden moet je voldoen om als
woonwagenbewoner het referentieadres bij een vzw, stichting, vennootschap met sociaal oogmerk of privépersoon te behouden? - Hoe kan je een rondtrekkend bestaan bewijzen?
- In welke gemeente moeten rondtrekkenden zich inschrijven in het bevolkingsregister?
- Welke vzw’s verlenen in Vlaanderen en Brussel een referentieadres voor mensen die in een mobiele woning verblijven?
- Mag een gemeente jouw inschrijving op een referentieadres bij een vzw, stichting, vennootschap met sociaal oogmerk of privépersoon weigeren en wat kan je doen bij een weigering?
- Kan je als rondtrekkende woonwagenbewoner een referentieadres aanvragen bij een OCMW?
- Kan je ook beroep doen op tijdelijke afwezigheid
wanneer je een referentieadres hebt? - Mag een referentieadres verleend worden tegen betaling?
- Wanneer kan je jouw referentieadres bij een vzw, stichting, vennootschap met sociaal oogmerk of privépersoon verliezen?
- Welke rechten en plichten heeft een vzw, stichting,
vennootschap met sociaal oogmerk of natuurlijk persoon als referentieadresverstrekker? - Welke rechten en plichten heeft een referentieadresbegunstigde?
- Welke beperkingen heeft een referentieadres?
- Voorlopige inschrijving
- Wat is een voorlopige inschrijving?
- Wie neemt de beslissing tot voorlopige inschrijving en hoe kan je deze beslissing aanvechten?
- Afvoering van ambtswege uit het bevolkingsregister
- Wat is afvoering van ambtswege?
- Wat zijn de gevolgen van een afvoering van ambtswege?
- Hoe kan je de afvoering van ambtswege vermijden?
- Wat kan je doen indien je niet akkoord gaat
met een ambtshalve afvoering?
- Residentiële terreinen
- Wat is een residentieel terrein?
- Waar bevinden zich residentiële terreinen in Vlaanderen en Brussel?
- Hoe geraak je aan een standplaats op een openbaar residentieel terrein?
- Kan je nog rondtrekken als je op een openbaar
residentieel terrein woont? - Kan je jouw plaats op een openbaar residentieel terrein verliezen?
- Heb je als woonwagenbewoner, woonachtig op een openbaar residentieel woonwagenterrein, recht op een referentieadres?
- Ben je verplicht een omgevingsvergunning aan te vragen voor een particulier familieterrein?
- Wat kan je doen als jouw aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning voor een particulier familieterrein geweigerd wordt?
- Doortrekkersterreinen
- Wat is een doortrekkersterrein?
- Waar zijn er doortrekkersterreinen in Vlaanderen en Brussel?
- Hoe geraak je aan een standplaats op een doortrekkersterrein?
- Wordt er voorrang gegeven aan Belgische woonwagenbewoners?
- Pleisterplaatsen
- Wat is een pleisterplaats?
- Hebben rondtrekkende woonwagenbewoners recht op een pleisterplaats?
- Hoe kunnen lokale besturen rondtrekkende woonwagenbewoners onthalen op pleisterplaatsen?
- Openluchtrecreatieve terreinen
- Wat is een openluchtrecreatief terrein?
- Kan je ingeschreven worden op een openluchtrecreatief terrein?
- Subsidie woonwagenterreinen
- Welk OCMW is bevoegd voor rondtrekkende woonwagenbewoners?
- Wat als een OCMW zich niet bevoegd acht voor rondtrekkende woonwagenbewoners?
- Moeten kinderen van woonwagenbewoners naar school gaan?
- Wie kan huisonderwijs volgen en wat moet je daarvoor doen?
- Kan de school lesgeven op afstand en is zij daartoe verplicht?
- Bestaat er afstandsonderwijs voor rondtrekkenden?
- Wat zijn de consequenties als een kind niet aan de leerplicht voldoet?
- Modelcontract aanvraag tot inschrijving van referentieadres
- Stappenplan tijdelijke opvang van rondtrekkende woonwagenbewoners
- Model van algemene politieverordening tijdelijk verblijf
- Model van algemene politieverordening pleisterplaats
- Model van overeenkomst tussen eigenaar en gebruiker pleisterplaats
- ETHOS Light
Inleiding
Inleiding
