Woonzaak krijgt gelijk: het Vlaams woonbeleid is inadequaat

Afgelopen woensdag heeft het Europees Comité voor Sociale Rechten (ECSR) een belangrijke uitspraak gedaan in de klachtenprocedure tussen de Woonzaak en de Vlaamse overheid. De Woonzaak, gesteund door een brede coalitie van organisaties, waaronder Caritas Vlaanderen, krijgt op bijna alle punten gelijk: Vlaanderen doet te weinig om de huurmarkt toegankelijk te maken en richt zich te eenzijdig op het stimuleren van huizenbezit. Dit beleid vergroot ongelijkheid en sluit kwetsbare huurders steeds verder uit. De uitspraak onderstreept de noodzaak van dringende overheidsmaatregelen om het woonbeleid socialer en inclusiever te maken.

Afgelopen woensdag werd de uitkomst van de klachtenprocedure tussen de Woonzaak en de Vlaamse overheid bij het Europees Comitée voor Sociale Rechten (ECSR) bekend gemaakt. Op bijna alle aanklachten krijgt de Woonzaak unaniem gelijk. Vlaanderen doet te weinig aan het verbeteren van haar huurmarkt en bevoorrecht woningeigenaren ten koste van een inclusief en effectief woonbeleid. De overheid moet dringend ingrijpen om de woonmarkt toegankelijk te maken voor kwetsbare gezinnen.

De uitspraak concludeert dat Vlaanderen onvoldoende inzet op het verbeteren van de toegankelijkheid van de huurmarkt en te sterk focust op het stimuleren van huizenbezit. Het gevolg: een groot gebrek aan inspanning van de bouw van sociale woningen, een slecht gereguleerde en niet toereikende private huurmarkt en te weinig actie om dak- en thuisloosheid aan te pakken. Het vertrouwen in de markt om de problemen op te lossen is mislukt, en decennialang beleid ter bevordering van eigenwoningbezit heeft geleid tot perverse effecten die vooral de hogere inkomensgroepen hebben bevoordeeld.

De klachtenprocedure werd met ondersteuning van Feantsa ingediend. Feantsa, de Europese koepel van nationale organisaties werkend met dak- en thuislozen, kon als een van de aangewezen Europese NGO’s een klachtenprocedure bij het Europees Comité voor Sociale Rechten indienen.

Het comité dient als een soort hooggerechtshof voor de Europese sociale rechten en waakt over de implementatie van sociale rechten in de aangesloten lidstaten. Een uitspraak is niet 'bindend', dat wil zeggen: ze is niet juridisch afdwingbaar. Daarentegen is een uitspraak wel ‘dwingend’, en kan de uitspraak gebruikt worden om de Vlaamse overheid tot monitoring en rapportages te dwingen. Zo dienen dak- en thuisloosheid beter in kaart worden gebracht en zal er werk moeten worden gemaakt van het verzamelen van data rondom uithuiszettingen. Verder kan het vonnis gebruikt worden in jurisprudentie.

De Woonzaak is een initiatief van een zeventigtal organisaties, waaronder Caritas Vlaanderen. De Woonzaak strijdt voor een eerlijk en rechtvaardig woonbeleid, met aandacht voor kwetsbare huurders in de samenleving. Er is te lang en te veel aandacht geweest voor de eigendomsmarkt, terwijl het duidelijk is dat er een enorme groep mensen worstelt op de huurmarkt.

Zij stellen negen verschillende ‘bouwstenen’ voor, voor een rechtvaardig Vlaams woonbeleid:

• veel meer sociale huurwoningen
• een vijfde van de nieuwe woningen verplicht sociale huur
• een inclusieve sociale huurmarkt
• een eerlijke toegang tot de private huurmarkt
• verplichte kwaliteitscontroles
• negenjarige huurcontracten als de norm
• huurprijs en kwaliteit in balans
• gerichte ondersteuning in energie- en klimaatuitdaging
• het beëindigen van dak- en thuisloosheid.

Raadpleeg de uitspraak in het Engels of in het Frans. Een uitgebreid artikel en uitleg over het vonnis vind je in dit artikel van Apache.