Mobiele speelklas

Het pilootproject ‘Mobiele speelklas’ is een outreachende werking die activiteiten aanbiedt aan kinderen en jongeren die zich bevinden in precaire woonsituaties. We richten ons in het bijzonder naar de Roma gezinnen in het Gentse (die we hebben leren kennen via ons project Perspectief Wonen) en hun relatieven. Sommigen hebben nu een tijdelijke woning, anderen hebben geen vaste verblijfplaats en kraken. Onze activiteiten focussen op schoolse vaardigheden, maar evengoed op ontspanning. We organiseren ze in de leefomgeving van de kinderen en jongeren en spelen in op hun leefwereld en noden.

Duurtijd

Juli 2023 -

Context

De context waarin deze mensen zich bevinden, brengt heel wat uitdagingen met zich mee. De gezinnen bevinden zich in kwetsbare leef- en woonsituaties. Sommigen hebben geen vaste verblijfplaats, maar gaan van kraakpand naar kraakpand. Anderen hebben een iets stabielere woonst verkregen via projecten als Leegstand. Ze verblijven dan voor maximaal een jaar in een huis of appartement aan een lager tarief. Het ene gezin zit opeengepakt in een klein appartementje, het andere woont ruimer in een gekraakt pand.

Deze gezinnen bevinden zich in een situatie van kansarmoede. We zien een reeks verwante oorzaken hiervan. Weinig gezinsleden hebben een vast inkomen. De meeste volwassenen zijn beperkt taalvaardig, ze spreken geen tot weinig Nederlands, sommigen zijn analfabeet. Dit verkleint hun kansen op de arbeidsmarkt enorm. Veel volwassenen hebben amper arbeidsvaardigheden aangeleerd gekregen, die nochtans evident lijken voor een bedrijfsleider. En we zien hen situaties van uitsluiting en discriminatie op de arbeidsmarkt ervaren. Dit probleem zien we terugkomen op andere levensdomeinen, zoals op de huisvestingsmarkt.

De Roma-gemeenschap is een etnische minderheid die sinds eeuwen getergd wordt door vervolging, uitsluiting, uitwijzing en discriminatie. Veel Roma ontwikkelden hierdoor een wantrouwen tegenover de maatschappij en haar diensten.

De onstabiele en penibele situatie waarin deze Roma-gezinnen zich bevinden, laat niet altijd toe dat ze focussen op de toekomst. De keuzes die de gezinnen maken, zijn geënt op hier en nu. De ouders hebben vaak andere prioriteiten dan ontspanning, vrije tijd en leerkansen voor hun kinderen. Educatief speelgoed, leer- en spelmomenten ontbreken door een complexe samenloop van gebrek aan ruimte, geen stabiliteit, weinig toekomstvisie, focus op het nu, maar ook zeker door de beperkte financiële middelen die de mensen hebben. Onze mobiele speelklas biedt kansen om deze cirkel te doorbreken en de focus van de ouders te verbreden.

Vanuit de praktijk stellen we vast dat er een aanzienlijke groep kinderen met onstabiele woonomstandigheden is die  nood hebben aan ontspanning, uitdaging en ontwikkeling. Zij glippen vaak door de mazen van het net van de huidige jeugdwerkinitiatieven, omdat zij zich herhaaldelijk verplaatsen, maar ook omdat ze niet altijd zichtbaar zijn in het straatbeeld en daarom vaak niet worden opgemerkt.

Met het project Mobiele Speelklas willen we samen met de gezinnen inzetten op hun noden en de brug slaan naar de bestaande jeugdwerkinitiatieven, scholen, overheidsdiensten en sociale organisaties.

Activiteiten op twee sporen

We organiseren ontspannende activiteiten waarin vrije tijd centraal staat. We verkennen samen de buurt, spelen in het park, laten hen activiteiten ontdekken. We zetten daarmee in op ontspanning, talentontwikkeling, zelfontplooiing en verbinding. Deze activiteiten laten ons ook toe te achterhalen hoe het gaat met de kinderen en jongeren. Hoe voelen zij zich? Wat speelt er zich af in hun leefwereld? Welke noden zijn er? We zijn dus ook met een luisterend oor en gaan aan de slag met wat we opvangen. Onbewust leren de kinderen en jongeren heel wat vaardigheden aan: samenspelen, regels opvolgen, een structuur volgen, hun beurt afwachten, leren omgaan met verlies en meer. Deze sociale vaardigheden dragen op hun beurt dan weer bij aan vele andere levensdomeinen. Zo kan het hen helpen om op school nieuwe vrienden te maken en zich te vinden in de schoolstructuur.

We zorgen ook voor een breed aanbod aan educatieve activiteiten. Met de kleinsten puzzelen we of leren we hen een pen vasthouden, ... Bij de oudere kinderen zetten we in op de klassieke schoolse vaardigheden zoals lezen, schrijven en rekenen. We maken oefenbladen met hen, maar evengoed laten we spel en educatie in elkaar overgaan. Met het bordspel Monopoly bijvoorbeeld moeten de kinderen zowel kaartjes lezen, tellen, rekenen en omgaan met geld. We beogen om de schoolse vaardigheden te trainen en de stap naar het reguliere onderwijs te verkleinen.

Het bereik

We gaan langs bij de kraakpanden waar we verschillende gezinnen samen vinden, maar trekken ook naar de individuele verblijfplaatsen waar we de verschillende kinderen van één gezin of familie opvolgen. Bij de gezinnen met een vaste verblijfplaats gaan we wekelijks, tweewekelijks of maandelijks langs, afhankelijk van de nood van het gezin en de kinderen. Bij de gezinnen zonder vaste verblijfplaats schommelt het bereik veel meer. In de winter zijn bijvoorbeeld veel gezinnen voor langere tijd afwezig. Ze trekken dan naar Frankrijk, Italië of Roemenië. Verder verplaatsen zij zich ook veel doorheen de stad en is het soms een zoektocht naar de nieuwe verblijfplaatsen. Andere gezinnen verdwijnen dan weer voor een hele periode van de radar tot we ze toevallig tegenkomen.  Sommige kinderen en jongeren zien  we dus op regelmatige basis, andere duiken slechts sporadisch op.

Partners

Omdat we veel meer kunnen bereiken samen dan alleen, onderhouden we contact met enkele partners. De buurtstewards van de stad Gent begeleiden de volwassen met medische problematieken, administratieve vragen, de zoektocht naar een woonst, … In een regelmatig overleg met de buurtstewards bekijken we welke noden (m.b.t. de kinderen) heersen bij welk gezin. Bovendien reiken de buurtstewards ook nieuwe gezinnen met kinderen aan, als die hiervoor open staan. We werken daarnaast samen met scholen en brugfiguren om de scholarisatie van de kinderen te verbeteren. We halen de band tussen school en kind dan aan door brugfiguren te betrekken. We nodigen hen mee uit naar activiteiten om een band op te bouwen met de kinderen, om in gesprek te gaan met de ouders, … Door onze vertrouwensband met de ouders en kinderen kunnen we openheid naar andere organisaties en personen stimuleren, zoals naar het CLB, trajectbegeleiders en andere.

In Gent bestaan er heel wat leuke jeugdwerkinitiatieven. Helaas zijn hier nog wel enkele drempels voor de Roma-kinderen en –jongeren uit onze doelgroep. We proberen deze te overbruggen door samen met hen deze organisaties te ontdekken. Zo gaan we soms langs bij werkingen van vzw Jong of trekken we met onze tieners naar het Overkophuis. Op deze manier proberen wij ook duurzame relaties te ontwikkelen tussen de Roma-kinderen en-jongeren en de stad waarin zij wonen en leven.

Uitdagingen

Ons werk is verre van evident, maar wel absoluut nodig. Dat de meeste gezinnen vaak analfabeet zijn, maar een mondje Nederlands spreken, vaak verhuizen, zich niet in het straatbeeld tonen, … bemoeilijkt de communicatie. Soms zijn kinderen plots onvindbaar en duiken ze enkele weken later weer op. Het vergt dus een inspanning om de gezinnen op te volgen en hen een duurzame begeleiding te verzekeren.

Dat we onze activiteiten aanbieden in de leefomgeving van de kinderen, heeft tal van voordelen, maar is ook niet altijd evident. We treden binnen in de privésfeer van de gezinnen. We weten daarbij niet op voorhand hoeveel kinderen aanwezig zullen zijn, in welke ruimte we gaan terechtkunnen, of het weer zal toelaten ook naar buiten te gaan. Om een voorbeeld te geven: soms zitten er 8 volwassenen te kaarten rond de enige tafel in het kraakpand, net als we die willen gebruiken om oefeningen te maken of een spel te spelen. Deze factoren maken onze voorbereiding uitdagend.

Om spel- en leermomenten te kunnen aanbieden is er sterke nood aan begeleiding, merken we. Veel kinderen ontbreken sociale vaardigheden – zoals luisteren naar een opdracht, conflicten vermijden, gevaar inschatten, samenwerken, gerichte focus op taken, …  – die nodig zijn om tot een efficiënte spel of les te komen. Soms zijn 3 begeleiders nodig voor een lesmoment met 10 kinderen. Idealiter kreeg elk kind individuele tijd en aandacht, maar we trachten te roeien met de riemen die we hebben.