Internationale dag van de rechten van het kind
Universal Children's Day - 20% van de minderjarigen in België dreigt in armoede te vervallen. Hoop gloort door de nieuwe European Child Guarantee die gelijkheid bevordert
Op 20 november vierden we Wereldkinderdag. We grijpen de gelegenheid aan om de aandacht te vestigen op de rechten van kinderen, op de problemen waarmee kinderen te maken hebben en op de noodzaak om in kinderen te investeren. In 2019 leefden bijna 18 miljoen kinderen in de EU in een huishouden met risico op armoede of sociale uitsluiting. Een nieuwe benadering om dit probleem aan te pakken komt er met de EU Child Guarantee, een nieuwe regeling die door de Europese Commissie wordt gepromoot om gelijke kansen te waarborgen. Deze nieuwe richtlijn inzake kinderrechten houdt rekening met de veiligheid van de minderjarige en met het welzijn van zijn gezin. Daartoe biedt de uitgebreide benadering mogelijkheden om een duurzame en structurele verandering voor gezinnen te bekomen. Er wordt rekening gehouden met de sociaaleconomische omstandigheden van de gezinnen waarin kinderen leven. Dat is cruciaal, want het is onmogelijk kinderen in nood te ondersteunen, als het welzijn van andere gezinsleden buiten beschouwing wordt gelaten. De EU Child Guarantee is veelbelovend, en wij verwachten veel van de nationale actieplannen die de lidstaten nu moeten ontwikkelen om de garantie in de praktijk te brengen.
Steun voor kinderen in nood
Onze verwachtingen moeten wel hooggespannen zijn, want elke dag hebben veel kinderen te lijden onder uitsluiting, armoede en ontbering. Volgens de EU-SILC loopt 20,3% van de kinderen in België het risico op armoede en sociale uitsluiting, leeft ongeveer 4,6% in ernstige materiële deprivatie en leeft 10,8% in een huishouden zonder inkomensstabiliteit en met een zeer lage arbeidsintensiteit. Armoede in België is een hardnekkig probleem en de sociale mobiliteit is laag.
Ieder mens en ieder kind verdient een menswaardig bestaan, en extra zorg en ondersteuning is nodig om dit te realiseren. Caritas in België pleit ervoor om kinderen van Roma en reizende minderheden als doelgroep te beschouwen in het Nationaal Actieplan. Veel van deze gezinnen hebben te maken met sociale uitsluiting, racisme en discriminatie in combinatie met ernstige materiële deprivatie. Ook asielzoekende kinderen en niet-begeleide minderjarigen hebben speciale aandacht nodig, omdat zij door hun precaire en onzekere leefsituatie met meerdere risico's te geconfronteerd worden. Caritas in België pleit ook voor een betere ondersteuning en preventie van kinderen en jongeren die dakloos zijn of in precaire en onveilige woonomstandigheden leven.
Een greep uit de belangrijkste instrumenten om armoede aan te pakken
Toegankelijke sociale diensten zijn een cruciale voorwaarde om kinderen en gezinnen te ondersteunen en om moeilijkheden te voorkomen. Voorschools onderwijs en opvang van hoge kwaliteit zijn van fundamenteel belang om kinderen een goede start in het leven te geven; in België hebben gezinnen echter een groot tekort aan kinderopvang voor kinderen tussen 0 en 3 jaar. Het aanbod moet drastisch worden uitgebreid, het moet betaalbaarder zijn en gevestigd zijn op minder welvarende locaties.
Gezinnen in armoede hebben een hoger inkomen nodig om in hun basisbehoeften te kunnen voorzien en een menswaardig leven te kunnen leiden. Naast een hoger minimuminkomen en een inclusieve en toegankelijke arbeidsmarkt zou ook het kinderbijslagstelsel een waardevol instrument kunnen zijn om armoede terug te dringen. Wij pleiten bijvoorbeeld voor een verhoging van de gerichte en aanvullende kinderbijslag voor gezinnen die in armoede dreigen af te glijden. De EU Child Guarantee maakt integraal deel uit van de EU-strategie inzake de rechten van het kind. Daarom pleiten wij voor de integratie van een op rechten gebaseerde aanpak in alle niveaus en aspecten van het nationale actieplan. In nationaal, regionaal en lokaal beleid en in de praktijk moet gestreefd worden naar een zo groot mogelijke (automatische) opname van sociale rechten en uitkeringen. Dit mag niet alleen de verantwoordelijkheid en de strijd van gezinnen zijn, zoals nu vaak het geval is.
Tot slot willen wij het belang benadrukken van vaste, gezonde en veilige huisvesting. Dat is cruciaal voor het welzijn van elk kind en elk gezin en het is de voorwaarde waaraan moet worden voldaan om te kunnen bouwen aan een nieuw perspectief en leven, weg van armoede en stress. Er zijn grote inspanningen nodig van de Belgische en regionale overheden om dit doel te bereiken.
Alle mogelijke middelen investeren
Begin 2021 publiceerde Caritas in België een boek over het thema gezinsondersteuning, en in het bijzonder over de vraag hoe gezinsondersteunende diensten een hefboom zouden kunnen zijn om de cyclus van armoede en sociale uitsluiting te helpen doorbreken. Het boek biedt een referentiekader, goede praktijken, expertise en informatie ter ondersteuning van professionals en vrijwilligers die op het terrein werken. Nu moeten we de beleidsmakers activeren om de juiste omstandigheden te creëren en de nodige financiële middelen ter beschikking te stellen om dat verschil te maken voor kinderen en hun gezinnen die in armoede leven.
Caritas in België zal blijven pleiten voor een ambitieus en sterk Nationaal Actieplan dat een structurele en duurzame verandering brengt in het leven van kinderen en gezinnen die het risico lopen op armoede en sociale uitsluiting. Het is een collectieve verantwoordelijkheid van de beleidsmakers om alle mogelijke middelen te investeren. Wij pleiten ook voor een kwalitatieve en grondige evaluatie en monitoring van het plan. We hebben nu behoefte aan ambitie en actie, niet aan loze woorden of holle beloften.