Reflectie: Back to reality

Er is een tijd geweest - toen het televisietoestel een extra voorziening was, waar mensen met het hele gezin omheen gingen zitten om het nieuws of leuke programma's te kijken. Alle uitzendingen waren in handen van de overheid, dus er was geen noodzaak voor concurrentie wat betreft kijkcijfers. Dit was ongeveer in de tijd dat dieren nog spraken.

Nu lijkt het soms alsof tv-programma's het gezinsleven hebben vervangen. Door de dagelijkse ratrace is er nauwelijks tijd voor familie-uitwisselingen rond de eettafel, en ook sociale media dragen veel bij. Zelfs als je iets probeert te vertellen, kan een van de kinderen zeggen: "Sorry pap, ik heb je niet gehoord, er kwam een belangrijk bericht binnen en ik had al niet in de gaten dat ik een bord voor me had. Kunt u dit alstublieft herhalen?" (Eigenlijk bedoelen ze: Liever niet! Mijn tijd op sociale media is kostbaar...).

En toch moet er een genetische herinnering zijn aan wat het gezinsleven had kunnen zijn, omdat we het van nature missen. Daar komen de tv-soaps om de hoek kijken! Omdat we geen tijd hebben om zelf van het echte gezellige gezinsleven te genieten, kijken we ernaar op tv, of op onze eigen privéschermen, naast elkaar in de bus. Soaps als 'Home', 'Family', 'Neighbours', 'Friends' zorgen ervoor dat we niet vergeten hoe het gezinsleven zou kunnen zijn - omdat het uit onze eigen dagelijkse ervaring is verdwenen.

En er zijn veel mogelijkheden om uit het menu te kiezen. Meestal van commerciële omroepen. Veel concurrentie dus. Hoe zorg je ervoor dat kijkers jouw programma verkiezen boven dat van een andere entertainer? Je moet het gewoon beter doen! Aantrekkelijker zijn!  In het begin was 'meer seks' het antwoord. Toen werd het saai. We kunnen het proberen met onverwachte vormen van relaties. Of hobby's. Of... Zolang het maar verder gaat dan wat de anderen bieden.

De Belgische schrijfster Amélie Nothomb schreef een satirisch boek (Zwavelzuur) over een realityprogramma 'Concentratie' op tv, waarin willekeurige mensen worden ontvoerd en gedwongen om in een concentratiekamp te werken. In haar boek breekt het programma alle records. De kijkers zijn gek op het lijden en verdriet van de gevangenen... Tot nu toe is het, voor zover ik weet, niet in het echt gemaakt. Waarschijnlijk waren er niet genoeg acteurs over aan het einde. Maar het doet ons denken aan het succes dat de Latijnse schrijver Plautus had met zijn toneelstukken.

In afwachting van de omzetting van Nothomb's boek in een soap, verscheen er een andere noviteit op de Vlaamse tv. Het heette effectief 'Back to reality' (zie VRT: VTM 2 zendt 'Astrid en Natalia: Back to reality' niet langer uit). Twee sterren van beroemdheden gingen een maand in pure armoede leven, met hun kinderen - terwijl hun 4WD op de oprit van de buren geparkeerd stond. Maar al na één aflevering werd het van het scherm gehaald. Blijkbaar was het publiek er nog niet klaar voor om armoede te zien als gezellig entertainment. We zullen nog even moeten wachten tot 'Concentratie' een recordaantal kijkcijfers haalt...

Maar laten we ondertussen, vooraleer armoede helemaal een trending en modieuze virtuele realiteit wordt, gewoon gestaag verder doen met te trachten er duurzaam iets aan te veranderen, in de echte wereld dan wel te verstaan. Het geknakte riet recht laten komen, het niet verder laten vertrappelen door cameras en filmploegen. Daar ligt onze Caritas-opdracht van mateloze naastenliefde. Zoals dat vroeger heette: 'in het verborgene', maar bij en met de mensen...