Project Binnenschippers, samen met De Schroef
Beeld: QSimple (Flickr)
Het Project
Het Vlaams departement Welzijn geeft Caritas Vlaanderen de opdracht om het welzijnswerk en het onthaalbeleid voor alle trekkende bevolkingsgroepen uit te bouwen en de inclusie van die groepen in het algemeen dienstenaanbod en in het maatschappelijk weefsel te bevorderen. Die trekkende bevolkingsgroepen, dat zijn de kermis- en circusmensen, de trekkende handelaars en de woonwagenbewoners. Voor de binnenschippersbevolking neemt Caritas Vlaanderen deze opdracht op in samenwerking en in nauw overleg met De Schroef.
We coördineren bovendien de jeugdwerking van De Schroef. Die jeugdwerking is net zo belangrijk, omdat het voor de kinderen van schippers niet zo vanzelfsprekend is om sociale contacten te onderhouden in hun vrije tijd.
We zijn trots op de samenwerking met vzw De Schroef, waarbij we hun personeelsleden hebben overgenomen en continu waardevolle expertise uitwisselen. Deze samenwerking stelt De Schroef in staat om als organisatie zelfstandig te blijven functioneren, terwijl wij als Caritas bijdragen met onze medewerkers en expertise. Samen, met de steun van zowel Caritas-medewerkers als vrijwilligers van De Schroef, bouwen we aan een sterke en duurzame toekomst. Caritas kan rekenen op de expertise van De Schroef in het welzijnswerk met varenden, terwijl De Schroef gebruikmaakt van onze ervaring met andere trekkende groepen.
De Schroef?
Vzw De Schroef is een onthaal- en ontmoetingscentrum waar schippers bijeenkomen, vergaderen, feesten, hun kinderen naar de kleuterschool en de jeugdbeweging brengen, de ouderen hun ontmoetingsmomenten hebben en waar ook de individuele welzijns- en andere problemen aan bod komen.
Contactgegevens De Schroef
Vzw De Schroef
Elzasweg 14
2030 Antwerpen
T +32 (0)3 541 45 72
Marina Willems
Coördinator vzw De Schroef
marina@deschroef.be
M +32 (0)477 84 50 60
Schippers alsmaar meer afgesneden
Door het beperken van het sociaal leven is het beroep van de binnenvaart niet aantrekkelijk meer. We moeten hun welzijn onder de loep nemen. Een onderzoek uit 2021 van de Karel de Grote Hogeschool, door onderzoeker Vicky Lyssens-Danneboom, in opdracht van De Schroef en gefinancierd door het Vlaamse departement Welzijn, toont de huidige noden van de binnenschippers in Vlaanderen aan.
- De vraag van binnenschippers naar onderlinge contacten groeit sterk. Ze verlangen naar meer community-vorming, aangezien de kansen om elkaar te ontmoeten steeds verder afnemen door de toenemende economische druk. Vroeger waren er vaker ontmoetingen in havens of op de Schippersbeurs, maar die momenten verdwijnen.
- Daarnaast wordt het materieel moeilijker om elkaar te ontmoeten, doordat aanlegplaatsen waar schippers hun auto van boord kunnen halen steeds schaarser worden. Dit is een groot probleem dat we samen met de schippersbonden willen aankaarten bij haven- en lokale autoriteiten.
- Schippers geven ook aan dat het moeilijker wordt om zorgverleners zoals huisartsen en kinesisten te bezoeken. Door hun onvoorspelbare reisschema’s zijn afspraken lastig te plannen. We gaan hiervoor oplossingen ontwikkelen in samenwerking met de Eerstelijnszone Antwerpen-Centrum, en later met praktijken over heel België.
"We hebben een kleuterschool en -opvang. De kleuterschool hier werkt op maat van de schipperskinderen: de kinderen komen niet dagelijks, maar wanneer het past. In het weekend organiseren we jeugdactiviteiten en gezinsactiviteiten. We hebben ook een sociale dienst. En jaarlijks zorgen we voor ontmoetingsmomenten voor de schippers door enkele evenementen te organiseren: een barbecue, een Sinterklaasfeest, een binnenvaartweekend, een schoolfeest, een opendeurdag,…"
MARINA WILLEMS - Coördinator De Schroef
"Met de samenwerking met Caritas Vlaanderen willen we een doorstart maken en werken aan de aandachtspunten die de Karel de Grote Hogeschool heeft blootgelegd. Eén van die aandachtspunten is dat binnenschippers niet meer bij een huisarts, tandarts, kinesist, … geraken, doordat de gezondheidszorg sinds corona met uren op afspraak werkt."
GUY TEGENBOS - Bestuurder De Schroef
"Binnenschippers hebben het almaar moeilijker om hun werk en privéleven te combineren op een schip. Zo hebben zij amper nog sociale contacten en zelfs een bezoek aan de dokter lukt moeilijk. Dat blijkt uit een bevraging die de vzw De Schroef liet uitvoeren door de Karel De Grote Hogeschool."
VRT NWS
Getuigenissen van binnenschipperskinderen
Bentley is middelbare scholier, woont op een schip en gaat op internaat. Zijn ouders zijn binnenschippers en varen een vast traject.
Hij vertelt o.a. dat hij niet aan het roer mag staan, want dat is te risicovol en hun hele hebben en houden hangt van het schip af. Hij helpt mee op het schip met schuren, boenen en verven. Op het internaat brengt hij zijn tijd door met de andere interne kinderen, waarvan er verschillende ook uit de scheepvaartsector komen. Een hobby 'aan de wal' is dan weer niet zo evident, want in het weekend brengt hij de tijd door aan boord.
Brian is kind van binnenschippers en gaat naar een secundair onderwijsinternaat.
Hij vertelt o.a. over de ontspanningsactiviteiten die de leerkrachten na de schooluren voor de interne leerlingen organiseren. Hij geeft aan dat het niet zo evident is voor zijn ouders om hem van school te halen, afhankelijk van waar ze op dat moment met hun schip liggen. Het gebeurt wel vaker dat zijn ouders meer dan 5 uur onderweg zijn op vrijdag om hun kinderen van school te halen om daarna weer met hun kinderen de rit naar het schip aan te vatten. En op zondagavond maken ze die rit opnieuw om de kinderen weer naar school te brengen.
De ouders Gianni zitten 'in de losse vaart'. Het is concurrentieel maar variërend werk, waarbij de ouders naar bevrachters bellen voor opdrachten.
Hij vertelt o.a. hoe het was als klein kind aan boord, met een 'parkje' op het dek en afspraken om de veiligheid te bewaken en hoe zijn ouders moeite deden om de bewegingsvrijheid van de kinderen te stimuleren. Hij legt ook uit waarom het moeilijk is om aan te sluiten bij een 'gewone' jeugdbeweging.
Ines' ouders varen. Zij gaat sinds de derde kleuterklas naar een internaat.
Ze vertelt o.a. hoe ze via een app kan volgen waar haar ouders zich op dat moment bevinden. Varen zit al jaren in haar familie. Bij De Schroef voelt ze zich thuis, want ze merkt dat ook de andere schipperskinderen de draad onmiddellijk weer oppikken wanneer ze elkaar met grote tussenpauzes ontmoeten.
Sacha is volwassen en woont op het schip van zijn ouders die geen vast traject varen, maar overal naartoe gaan waar een transportopdracht hen brengt.
Hij vertelt o.a. dat hij in de wieg was gelegd om zelf binnenschipper te worden en ondertussen ook effectief stuurman is, ondanks het huidige gebrek aan tijd aan de wal. Hij gaat ook in op het nut van De Schroef als kleuterschool én als jeugdbeweging voor binnenschipperskinderen.
Getuigenissen van binnenschippers
Wendy komt uit een schippersfamilie en is zelf ook binnenschipper. Samen met haar echtgenoot vaart ze met hun 80m lang schip overal naartoe waar de wateren een schip van zo'n omvang toelaten.
Ze vertelt o.a. over wat haar aantrekt in het beroep en wat de uitdagingen zijn. Ze ziet een duidelijke evolutie naar een snellere, meer concurrentiële economische sector, met minder tijd voor sociale ontmoetingen. Daarom is ze dankbaar voor het bestaan van De Schroef dat het sociale bindweefsel vormt tussen de binnenschippers (en oud-binnenschippers).
Katia is geboren en getogen op het schip. Ze heeft een vast contract in de dagvaart en vervoert containers.
Ze vertelt o.a. meer over hoe zo'n contract wordt opgesteld. Als tiener had ze moeite met het schippersbestaan omdat het moeilijk was om haar sociale contacten te onderhouden, maar de liefde leidde haar uiteindelijk toch opnieuw naar de wateren. Ze heeft het beroep niet aangeraden aan haar kinderen, maar ondertussen is één van haar zonen toch kapitein. Ze vindt het een harde stiel, met veel concurrentie. De vrijheid is wat haar aantrekt.
Armanda komt uit een schippersfamilie en vaart nu zelf in de 'losse vaart'. Ze vervoert zowat alles, zolang de lading geen schade kan maken aan het schip.
Ze vertelt o.a. over de werking van de Schippersbeurs (die ondertussen is afgeschaft en tot heel wat meer concurrentie heeft geleid) en van de losse vaart. Ze betreurt dat veel aanlegkades afgezet zijn met hekken, waardoor ze niet zomaar eender waar kunnen aanmeren. Haar kinderen gaan op internaat en de band die ze daar én in De Schroef smeden met de andere binnenschipperskinderen is sterk.
Ook deze schippersvrouw komt uit een schippersfamilie en is getrouwd met een schipper.
Ze vertelt o.a. over het grootbrengen van de kinderen, het belang van De Schroef als kleuterschool voor binnenschipperskinderen, en het dagelijks leven als binnenschipper. De Schroef komt op voor de binnenschippersouders en zorgt voor een goede voorbereiding van de binnenschipperskleuters op het eerste leerjaar, zonder dat de kleuters dagelijks aanwezig moeten zijn.
Cindy is kind van binnenschippers en vaart nu zelf ook. Ze verhuurt haar schip aan een bevrachtingskantoor.
Ze vertelt o.a. over de doedozen en speelleerpakketten van De Schroef waarmee haar kleuters op het schip aan de slag kunnen, over de aanpassing die gepaard gaat met de start van interne scholing. Het gezinsleven en het werkleven zijn erg verweven op een schip. Wanneer ze even van wal willen gaan, komt er aflossingspersoneel aan boord, omdat het schip 365 dagen per jaar verhuurd is en dus ook moet kunnen varen.