Gedenkmoment overleden dak- en thuislozen, vrijdag, Antwerpen

6 november, de levenloze lichamen van twee veertigers worden aangetroffen in de fietsenstalling onder het Koningin Astridplein in Antwerpen. (cfr. nieuwsbericht Gazet van Antwerpen) ‘Vermoedelijk daklozen’, ‘toxicologische oorzaak’ titelen de kranten. Nu vrijdag worden ze samen met 48 anderen herdacht.

Niek Everts, voorzitter van Straatoverleg (het netwerk van eerstelijnswerkingen voor dak- en thuislozen in het Antwerpse) en coördinator van ’t Vlot (dagopvang voor dak- en thuislozen): “Het verhaal van dak- en thuislozen is zeer divers. Dat blijkt ook bij de twee overledenen in Antwerpen. De ene man was niet dakloos, hij woonde in Antwerpen. Hij had een verslavingsprobleem en was nog niet lang terug van een opname. Hij werd begeleid vanuit een mobiel psychiatrisch team. Maar hij was hervallen. Dat is iets wat erg vaak voorkomt: na een opname proberen de mensen hun leven terug op te pakken, maar dat lukt niet altijd en dan hervallen ze. De andere man sliep in de fietsenparking, omdat hij niet in de nachtopvang terecht kon, omdat hij Nederlander is. Hij was niet toxicomaan. Als je geen Belgische verblijfspapieren hebt, heb je geen recht op nachtopvang, behalve in de winter. Die winteropvang is opnieuw begonnen op 15 november, hij was erop aan het wachten.

Straatoverleg, APSMO (Antwerps Platform Sociale Middenveld Organisaties) en SAAMO (tot voor kort Samenlevingsopbouw) organiseren nu vrijdag op het Koningin Astridplein tussen 17u en 19u een sereen gedenkmoment (zonder politieke uitspraken) van de beide overledenen en van nog 45 andere mensen, die tussen 01/11/2020 en 01/11/2021 gestorven zijn. Het zijn allemaal mensen die een periode van hun leven dak- of thuisloos zijn geweest. Op 1 november werden deze 45 namen in de jaarlijkse gedenkviering van Kamiano (het dak- en thuislozenrestaurant van Sant’ Egidio) in de Sint-Carolus Borromeuskerk genoemd, nu voegen we nog twee namen toe.

Elke gemeente heeft de plicht om de uitvaarten te verzorgen van mensen die de middelen niet hebben om hier zelf voor in te staan, maar zij kiest zelf hoe ze dit invult. In Antwerpen noemt dat ‘stadsuitvaarten’ en is dat goed georganiseerd: de familie, betrokken organisaties of naasten krijgen het recht op keuze tussen cremeren of begraven, tussen kerkelijke of burgerlijke dienst, er is recht op drukwerk, … Ik merk dat in sommige andere gemeenten veel minder kan. Zo was ik laatst op een afscheid in Schoten, waar de familie geen keuze kreeg: het was een uitstrooiing zonder dienst of drukwerk.

We proberen de groep van dak- en thuislozen niet te ‘framen’, maar hen in te sluiten in de samenleving. We zien dat de groep vergroot, door structurele problemen in de samenleving, waaronder de groeiende kloof tussen rijk en arm. Als we dit jaar 50 doden optekenen, terwijl we anders 25 à 30 doden tellen, dan heeft dat met Covid-19 te maken. De meeste van hen zijn geen rechtstreekse coronadoden, maar we zien wel vereenzaming, uitgestelde zorg, minder en niet snel genoeg bereikt worden, … Er is ook een digitale kloof: mensen kunnen niet life naar een afspraak gaan met een sociale of andere dienst, dus stellen ze deze uit.

We willen met Straatoverleg een alternatief voorstellen: de drempel van de nachtopvang is te hoog. In Antwerpen zijn er drie nachtopvanginitiatieven: De Biekorf, Victor 4 en 5. Victor 5 is alleen in de winter open. De mensen moeten er kunnen aantonen dat ze al geruime tijd op Antwerps grondgebied verblijven en ze moeten een officieel identiteitsdocument met foto kunnen voorleggen. De slaapzalen schrikken veel mensen af. Veel dak- en thuislozen kampen met psychiatrische problemen, hen krijg je ook niet zo gemakkelijk mee naar een gemeenschappelijke nachtopvang. Er is te weinig tijd en personeel om aan de vertrouwensband met de mensen te werken. De straathoekwerkers in Antwerpen zijn afgeschaft. Er is in de plaats wel een Outreachteam gekomen, dat schitterend werk levert, maar dat team wordt verplicht veel meer resultaatgericht te werken. Er wordt vanuit het beleid niet echt geloofd in trage resultaten, terwijl de hulpverlening die kleine stapjes net als het enige middel aanschouwt om op weg te gaan met de mensen.” En over de Antwerpse ‘war on drugs’ zegt Niek het volgende: “Het helpt om vanuit de specifieke situatie van de persoon te gaan kijken hoe we aan drugsreductie kunnen doen en hoe we kracht kunnen geven aan de persoon. Zomaar de mogelijkheden om aan drugs te geraken wegnemen, werkt vaak net averechts.”

Gedenkmoment

Waar? Koningin Astridplein, Antwerpen
Wanneer? Vrijdag 26/11/2021, 17u – 19u