Tips en lesmaterialen over menstruatiearmoede
Insteek menstruatie: Wat is menstrueren en wat moet je doen als je menstrueert?
- Sensoa heeft heel wat tips over voorlichting rond menstruatie. Het lesmateriaal dat zij ter beschikking stellen, gaat grotendeels over de biologische aspecten van het menstrueren.
- Rutgers, het Nederlandse expertisecentrum over seksualiteit, geeft dan weer tips aan Nederlandse leerkrachten over hoe ze best lesgeven over menstruatie, maar ook daar zien we vooral aandacht voor de biologie.
Insteek armoede: Armoedeproblematiek in Vlaanderen en Brussel
- Welzijnszorg biedt lesmaterialen aan voor het secundair onderwijs rond de armoedeproblematiek in onze samenleving.
Maar menstruatiearmoede komt hierin niet aan bod.
Wat is menstruatiearmoede?
- Menstruatiearmoede is nochtans een reëel probleem in onze samenleving. Het heeft een invloed op het ziekteverzuim en de onderwijsprestaties van die leerlingen. Doordat menstruatieproducten voor niet ieder meisje even toegankelijk zijn op school, komen de gelijke rechten in het gedrang.
- Er is sprake van menstruatiearmoede of period-poverty wanneer iemand onvoldoende geld heeft om veilige en hygiënische menstruatieproducten te kunnen kopen, wanneer iemand geen toegang heeft tot veilige sanitaire voorzieningen, of wanneer iemand niet beschikt over genoeg kennis over menstruatie.
- Misschien hebben je ouders maandelijks te weinig geld om een deel ervan aan menstruatieproducten te kunnen besteden. Niemand zou angst moeten hebben dat zij de noodzakelijke zorg voor het menstrueren niet kan doen.
- Armoedeorganisatie Caritas Vlaanderen deed in 2019 onderzoek naar deze problematiek en kwam tot de volgende bevindingen:
- 1 op 8 meisjes had al eens niet genoeg geld om menstruatieproducten te kunnen kopen. 1 op 20 miste hierdoor al eens school. Bij meisjes in materiële deprivatie is dat zelfs 1 op 6!
- Menstruatiearmoede is een uiting van armoede. Een lege brooddoos is dat bijvoorbeeld ook. Armoede uit zich veel verschillende manieren en op veel levensdomeinen.
Mensen die in armoede leven, ervaren daardoor vaak uitsluiting en moeilijkheden om te kunnen deelnemen aan de maatschappij.
Menstruatiearmoede staat gelijke onderwijs- en leerkansen in de weg. Meer specifiek zorgt menstruatiearmoede voor schaamte, ongemak en een verminderd welzijn. Leerlingen die menstruatieproducten tekort komen ervaren daardoor stress en angst, wat ervoor zorgt dat men zich minder kan focussen op de lessen en op het leren.
Meisjes en vrouwen die geld tekortkomen om menstruatieproducten te komen, gaan vaker spijbelen uit angst voor lekken. Die angst uit zich ook in een verminderde deelname van vrijetijdsactiviteiten. Armoede zorgt voor sociale isolatie.
- Meer info
Website Caritas Vlaanderen met o.a. informatie over het rapport ‘Dubbel Taboe’, gesprekken met ervaringsdeskundigen, menstruatiearmoede in de internationale context, gesprekken met enkele organisaties die menstruatiearmoede bestrijden (BruZelle, De Bovengrondse, Plan International Nederland), ... - Ervaringsdeskundigen aan het woord
Menstruatiearmoede internationaal
- 28 mei is het Wereld Menstruatiedag
Jammer genoeg ervaren nog steeds heel wat meisjes en vrouwen onrecht omdat ze menstrueren.
Menstruatie wordt in sommige landen en culturen gezien als iets onrein, wat zorgt voor discriminatie, stigma en sociaal isolement van vrouwen.
Volgens Unicef missen miljoenen meisjes en vrouwen betaalbaar menstruatiemateriaal, kennis over het gebruik ervan en veilige en propere sanitaire voorzieningen.
Dat uit zich ook in ongelijke kansen op school en in de maatschappij, maar ook in ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.
Verandering in beleid: In Schotland heeft iedereen in nood recht op gratis menstruatieproducten en in Nieuw-Zeeland worden op school gratis producten aangeboden. - Verandering van onderuit: voorbeeld emancipatorisch project
‘RESTORE HER DIGNITY’ van Royalty World in Kameroen - Dit project heeft tot doel alle adolescente meisjes te onderwijzen en hen te voorzien van herbruikbare menstruatieproducten om hen een menstruatie te verzekeren zonder vlekken, zonder schaamte en zonder stigma.
- Wat maakt dit project extra waardevol?
Het maandverband zit comfortabel, kwalitatief, betaalbaar, duurzaam, milieuvriendelijk en wasbaar. Het wordt lokaal geproduceerd in een atelier in Kameroen, voornamelijk door alleenstaande moeders. Zo worden er meer dan 20 jobs gecreëerd voor vrouwen die zich in een kwetsbare situatie bevinden. En er is zelfs een kinderdagverblijf naast het atelier. - Meer info
Menstruatiewelzijn in verschillende culturen en doorheen de geschiedenis
- De Mens.nu haalt voor het project ‘Bloedmooi’ rituelen aan in verschillende culturen bij de eerste menstruatie.
- Wikipedia geeft een aantal verschillen aan over hoe religies omgaan met menstruatie
- Kaat Wils, hoogleraar aan de KULeuven, gaat in EOS Wetenschap in op de beleving van menstruatie doorheen de tijd.
- Kim Vancauwenberghe schreef zijn thesis aan de KULeuven o.a. over kennis over menstruatie doorheen de geschiedenis, menstruatietaboes in internationale context,…
Groepsgesprek
Een les over menstruatie moet niet alleen over het biologische aspect gaan. Laat de meisjes die menstrueren aan de jongens vertellen over hun beleving, laat de jongens en de meisjes die nog niet menstrueren vragen stellen. Menstruatieschaamte en het taboe rond het onderwerp kunnen aangepakt worden door in dialoog te gaan. Door meisjes te laten vertellen over hun beleving krijgen medeleerlingen (ook jongens) meer begrip.
Maak duidelijk wie de verantwoordelijke leerling is per leerjaar en de verantwoordelijke leerkracht voor het project rond menstruatiearmoede wanneer leerlingen in discretie een vraag willen stellen. Plaats eventueel een postbus voor vragen rond menstruatie, opdat leerlingen hun vraag ook anoniem kunnen stellen. Die vragen kunnen dan bv. een antwoord krijgen op Smartschool of op een prikbord in de school.
Aanpak armoedeproblematiek op school
- Menstruatiearmoede staat niet los van een algemeen armoedeprobleem.
- Maak duidelijk wie de contactpersonen zijn op school en zorg voor de mogelijkheid om discreet contact te nemen over moeilijke (financiële) thuissituaties.
- Doet jouw school voldoende om armoede te bestrijden en aan te pakken?
Het Katholiek Onderwijs heeft een inspiratiegids voor scholen hoe armoede aan te pakken. Voorlopig ontbreek de aanpak van menstruatiearmoede hier nog in. - Is er een leerling in financiële moeilijkheden (crisissituatie) en kan er geen hulp worden gevonden bij andere hulpdiensten (OCMW, CAG, …)? Doe een aanvraag tot individuele noodsteun bij Caritas Hulpbetoon.
Meer info