Stappenplan Stop menstruatiearmoede op school

Stel een verantwoordelijk team samen

• Ben jij een enthousiaste leerling of groep leerlingen die menstruatiearmoede op je school wil aanpakken? Betrek dan zeker ook de leerlingenraad, (zorg)leerkrachten, directie, onderhoudsteam, ... want een project dat samen gedragen wordt, staat sterker.
• Bij jij leerkracht en wil je een project rond menstruatiearmoede opstarten? Stel een team rond je samen en vergeet daarbij niet om ook de leerlingen voldoende te informeren en te laten participeren... want een project dat samen gedragen wordt, staat sterker.
• Duid één iemand aan als verantwoordelijke van het projectteam: infoblad verantwoordelijke leerkracht 

Acties bespreken en sponsors zoeken 

Hoe kan je de voorraad producten vullen en gevuld houden? Dat is niet altijd een gemakkelijke oefening. Het schoolbudget is vaak beperkt. Het is belangrijk dat het aanbod gecontinueerd kan worden, anders zorgt dit voor tegenstrijdige signalen naar de leerlingen.  

• Acties 

  • Gadgets verkopen (rode rozen, red velvet cupcakes of wafels, goodie bags, …) 
    Belangrijk: maak steeds ook een kaartje of flyer met extra informatie waarom jullie school actie voert tegen menstruatiearmoede. 
  • Crock monsieurs aanbod (of vrijwillige bijdragebox) bij oudercontacten 
  • Kies een goed tijdstip voor je actie: kies voor Menstruatiemaart of Wereld Menstruatiedag (28 mei)  

• Financiële sponsors 

  • Gemeentebestuur. Sommige gemeenten kozen al voor steun vanuit het budget 'Flankerend onderwijsbeleid'.
  • Oudleerlingenbond of ander netwerk van de school 
  • Bedrijven, ondernemers, serviceclubs in de buurt van je school 
  • Kiwanis of andere kind-gerelateerde vereniging 
  • Sint-Vincentius vereniging of andere armoedevereniging 
  • Vraag een project aan bij Caritas Hulpbetoon. Indien je aanvraag wordt goedgekeurd, kan je je donateurs een fiscaal attest aanbieden. Doordat er een projectrekening wordt geopend, kan je de donateurs garantie bieden dat hun steun ook daadwerkelijk naar menstruatiearmoede op jouw school gaat. 
    Meer info 

• Materiële sponsors 

  • Neem contact op met organisaties die menstruatieproducten inzamelen en herverdelen: 
    • BruZelle 
      Deze organisatie zamelt zelf maandverbanden in via inzamelboxen en sponsoring en organiseert naai- en inpakavonden om de producten te verdelen in zakjes per 10 stuks. Scholen kunnen die producten vervolgens aanvragen. 
    • Goed GeRegeld 
      Deze organisatie zamelt zelf maandverbanden en tampons in via inzamelboxen en sponsoring. Ze hebben ook een voordeeltarief voor menstruatiecups bij bedrijf Bamboozy. Scholen kunnen lid worden, krijgen dan producten en promotiematerialen en een kwaliteitslabel. 
  • Stel een groep vrijwilligers samen die langs wil gaan bij apothekers, drogisten (bv. Di of het Kruidvat), supermarkten of andere bedrijven in de buurt.  
    • Vraag om een solidariteitsbijdrage in de vorm van menstruatieproducten, bv. staaltjes of producten die einde reeks zijn.  
    • Vergeet niet de mogelijkheid van een eventuele financiële bijdrage te vernoemen, waarmee jullie zelf producten kunnen aanschaffen. 
  • Organiseer een inzamelactie bij een supermarkt, na toestemming van die supermarkt. Overhandig de klant bij het binnenkomen een lijstje van de producten waarnaar jullie als school op zoek zijn en geef er aan waar ze zich in de winkel bevinden. 
  • Vraag aan lokale handelaars, het Huis van het Kind en/of aan het gemeentebestuur naar hun akkoord voor het plaatsen van inzamelboxen in hun winkel of openbare ruimte (gemeentehuis, openbaar zwembad, bibliotheek, ...).  
  • Zorg voor inzamelboxen om te plaatsen in de centrale ontmoetingsruimtes (inkom, gang) in je school. 
  • Geef een signaal aan de Vlaamse Overheid dat extra ondersteuning nodig is en waarom. Doe een oproep om onze petitie te ondertekenen. CM steunt ons initiatief en verspreidt de petitie op haar beurt. 

Leerlingenraad betrekken 

• Vraag feedback aan de leerlingen. Wat vinden ze van de actie? Wat ontbreekt nog? Waarom is het betekenisvol? Wat vinden ze van het aanbod van producten?
• Laat leerlingen nadenken hoe ze zelf hun steentje kunnen bijdragen in het doorbreken van het taboe rond menstruatiearmoede. Hoe kunnen ze hun medeleerlingen helpen sensibiliseren? 
• Laat ook jongens mee participeren in het gesprek en in de actie die ondernomen wordt. Wat vinden zij hiervan? 
• Wil je meer informatie hoe je dit best aanpakt? Het VSK (Vlaamse Scholierenkoepel) hielp in 2022-2023 49 Vlaamse en Brusselse scholen om een project op te starten rond menstruatiearmoede. Zij ontwikkelden enkele materialen hierrond. 

Dispensers voorzien 

 Waarom? 

• Snel beschikbaar voor iedereen die er nood aan heeft 
• Geen taboe, het blijft anoniem 
• Goedkoop 
• Gemakkelijk schoon te maken 
• Niet vrezen voor misbruik: wanneer er voldoende aandacht aan besteed is in de les en de leerlingen 'mee' zijn, leert ervaring dat het misbruik van de producten tot een minimum beperkt blijft 

Vraag een project aan bij Caritas Hulpbetoon 

• We ontvangen jouw gemotiveerde aanvraag met begroting van het project. 
• De projectencommissie van de Raad van Bestuur van Caritas Hulpbetoon oordeelt over de ontvankelijkheid van de aanvragen. 
• Je ontvangt al dan niet een goedkeuring van jouw aanvraag. 
• Is jouw aanvraag goedgekeurd? Dan kan je van start gaan met het werven van giften voor jouw project. 
• Giften kunnen dan gestort worden op een rekening van Caritas Hulpbetoon. Wij verzorgen de fiscale attesten voor giften van minstens 40 euro op jaarbasis. 
• De toelagen voor de projecten worden gestort in schijven van 20%. 
• Caritas Hulpbetoon rekent een administratieve kost van 10%, die bedoeld is om de kosten te dekken. Eventuele positieve saldi vloeien terug naar de algemene projectenreserve. Voor scholen en parochies rekenen we een administratieve kost van maar 5%.

Meer info

Na de start

Evaluatiemomenten 

• Halfjaarlijks 
  • Voldoende producten via acties en sponsoring? 
  • Welke producten worden veel genomen, welke weinig? Pas het productassortiment zo nodig aan.
  • Continue aanvulling van producten in de toiletten? Gebeurt de aanvulling door de verantwoordelijke leerlingen (en níet door de meisjes in een precaire situatie die zelf de aanvulling van de producten in het oog houden)? 
  • Misbruik van producten? 
  • Leerlingen voldoende betrokken? 
  • Leerkrachten voldoende geïnformeerd? 
• Jaarlijks 
  • Herverkiezing verantwoordelijke leerling 
  • Herverkiezing verantwoordelijke leerkracht 
  • Update nodig van de vorming in de klas? 
  • Update nodig van de communicatiematerialen? (posters, flyers, inzamelboxen, …) 
  • Anonieme (!) bevraging van de leerlingen 
    Voorbeeld bevraging: 
    • Ben je op de hoogte dat er een project loopt rond menstruatiearmoede op school? Zo ja, heb je het gevoel dat je voldoende bent geïnformeerd hierover? 
    • (indien meisje) Heb je zelf gebruik gemaakt van de menstruatieproducten? Zo ja, sporadisch/regelmatig? 
    • (indien meisje) Waren er steeds producten voorradig in de toiletten? Zo nee, specifieer wanneer ongeveer en waar niet. 
    • (indien meisje) Naar welke menstruatieproducten gaat jouw voorkeur? 
    • Weet jij wie de verantwoordelijke leerkracht en leerling van jouw leerjaar is voor het project? Zo ja, had je nood om hem/haar een vraag te stellen? Zo ja, specifieer (als dat ok is) die vraag. Vond je dat hij/zij daar een afdoende antwoord op had? 
    • Hoe vond jij dat de medeleerlingen omgingen met de producten? (We doen een oproep om eventueel misbruik te melden.) 
    • Vind jij dit project nuttig? Waarom wel/niet? 
    • Ter info: dit project kan alleen voortbestaan met de steun van zoveel mogelijk leerlingen en hun netwerk. Want tot nog toe krijgt onze school geen financiële toelage van de overheid voor het gratis ter beschikking stellen van menstruatieproducten. 

Noodplan 

Wat te doen wanneer er iets misgaat? 

• Er worden producten verknoeid door leerlingen (vandalisme). 
  • Informeren en sensibiliseren is de grootste opdracht voor het slagen van je project.  
  • Zijn de daders gekend? Laat de directie hen er persoonlijk op aanspreken.  
  • Bleven de daders anoniem? Laat de leerkracht van het volgende lesuur er de leerlingen in het algemeen op aanspreken. Vraag hen waarom het project zo belangrijk is en waarom het dus belangrijk is dat iedereen het project ondersteunt. 
• De verantwoordelijke leerkracht en leerling vinden geen tijd en het project is niet meer gedragen door de school.
  • Organiseer een vroegtijdig evaluatiemoment en bekijk wie de verantwoordelijken kan bijstaan of vervangen 
  • Neem contact op met ons: wij kunnen helpen met het juiste advies! 

Bronnen: 
seksuelevorming.nl/onderwerpen/menstruatie/ 
Vrouw en Maatschappij, Inspiratiegids menstruatie-armoede (voor lokale V&M-afdelingen en gemeentebesturen), 2021.

Zoek je nog inspiratie?

• De Britse overheid heeft een gids ter beschikking voor scholen die een actie willen opzetten rond menstruatiearmoede.
• De Environmental Association for Universities and Colleges publiceerde een studie over de implementatie van acties rond menstruatiearmoede in scholen en universiteiten in het Verenigd Koninkrijk en Ierland.
• Girlguiding werkte samen met WaterAid 6 voorbeelden van sessies van een kwartier uit om een groepsgesprek aan te gaan over menstruatiearmoede.
• Nog inspiratie nodig voor sponsoracties rond menstruatiearmoede? Women's Environmental Network (WEN) heeft een reeks voorbeelden klaar: van een quiz, over badges verdelen tot een workshop vulva's maken.
• Wil je weten hoe de distributie van gratis menstruatieproducten in het Verenigd Koninkrijk werd geëvalueerd en bevonden?
• CGSO ontwikkelde samen met deMens.nu een inspiratiegids voor scholen om aan de slag te gaan rond menstruatiearmoede.
• Vrouw & Maatschappij bracht in 2021 een inspiratiegids uit voor lokale afdelingen en besturen over de bestrijding van menstruatiearmoede. Te bekomen via vrouw@cdenv.be.