Stop menstruatiearmoede op school

Met dit project wil Caritas Vlaanderen de strijd aangaan tegen menstruatiearmoede op middelbare scholen. We willen:

• leerlingen en personeelsleden sensibiliseren en informeren over het thema aan de hand van een stappenplan,
• scholen ondersteunen bij het toepassen van het stappenplan en bij het opzetten van een eigen actie rond menstruatiearmoede,
• goede praktijken en tips en tricks verzamelen om het voor scholen gemakkelijker te maken om in de toekomst rond dit thema te werken.

Waarom dit project?

In 2019 brachten we vanuit Caritas Vlaanderen een rapport naar buiten rond menstruatiearmoede aan de hand van een onderzoek dat we voerden bij 2608 meisjes tussen de 12 en de 25 jaar. Daarin kwamen enkele zorgwekkende cijfers aan het licht over het aantal meisjes dat te kampen heeft met menstruatiearmoede. De negatieve effecten ervan in de praktijk zijn niet te onderschatten. Net als in de rest van de wereld zien we dat dit bijdraagt aan schoolabsenteïsme wat ernstige gevolgen kan hebben voor jonge meisjes. Daarnaast leidt het ook tot schaamte, stress, mentale moeilijkheden en gezondheidsproblemen. Sindsdien is de strijd tegen menstruatiearmoede een belangrijk thema voor onze organisatie, omdat we ervan overtuigd zijn dat niemand omwille van een gebrek aan geld om menstruatieproducten te kopen, moeilijkheden zou mogen hebben op school. Met dit project willen we samen met scholen kijken wat we in de praktijk kunnen doen om leerlingen die hiermee kampen te helpen en ook om andere leerlingen en personeelsleden te sensibiliseren rond het thema.

Hoe realiseerden we ons project?

• We verzamelden feedback bij lopende projecten van middelbare scholen, sociale organisaties en gemeenten rond menstruatiearmoede. Zo kregen we zicht op wat werkte en wat voor verbetering vatbaar was.
• We ontwikkelden een online stappenplan voor leerkrachten en leerlingen van het middelbaar onderwijs en de derde graad van het lager onderwijs. Hierin namen we enkele do's en don'ts mee.
• We betrokken 4 middelbare scholen en 1 lagere school om met ons stappenplan aan de slag te gaan als basis voor een actie rond menstruatiearmoede in hun school.

Welke verandering of impact beoogden we met ons project voor de doelgroep?

Met ons project richtten we ons op een tweeledige doelgroep. We willen meisjes die te kampen hebben met menstruatiearmoede helpen door via scholen menstruatieproducten te voorzien voor hen en op die manier hen een normale schooltijd te laten lopen. Daar heeft iedereen namelijk recht op.

Daarnaast willen we echter ook met ons project de ogen openen van alle leerlingen, leerkrachten en directies en hen doen stilstaan bij wat menstruatiearmoede is en hoe zij zelf als leerling en als school hun steentje kunnen bijdragen in de strijd tegen deze armoedeproblematiek. Door jongeren in het algemeen te sensibiliseren rond dit thema willen we het extra onder de aandacht brengen en de samenleving doen inzien hoe cruciaal het is dat er gezocht wordt naar structurele oplossingen. Armoede is een veelkoppig monster en menstruatiearmoede is er ook een uiting van. We vinden het belangrijk om scholen ook inzicht te geven in die bredere armoedeproblematiek en zo te werken aan een sociaal rechtvaardige maatschappij.

Hoe past ons project in het kader van het thema kansarmoede?

Kansarmoede betekent niet ten volle de kans krijgen om deel te nemen aan belangrijke maatschappelijke voorzieningen. Ook menstruatiearmoede draagt bij aan sociale uitsluiting en ongelijkheid, want het brengt het onvoorwaardelijke recht op onderwijs in gevaar. Schoolabsenteïsme door een gebrek aan menstruatieproducten is een probleem dat over heel de wereld en ook bij ons voorkomt. Schoolgaande meisjes die te kampen hebben met menstruatiearmoede riskeren daarnaast ook gezondheidsproblemen door bijvoorbeeld onhygiënische vervangers te zoeken voor menstruatieproducten of producten te lang te gebruiken. Bovendien komt hun mentale gezondheid in gevaar door de stress en de schaamte die het niet kunnen kopen van bijvoorbeeld maandverband en tampons met zich meebrengt. Menstruatiearmoede zorgt er dus voor dat het onderwijs en de gezondheid van jonge meisjes die zich in een kwetsbare positie bevinden onder druk staat.

Het project 'Stop menstruatiearmoede op school' van Caritas Vlaanderen werd eind 2022 geselecteerd door De Warmste Week. Het thema dat jaar was de strijd tegen kansarmoede Met de steun van het DWW Fonds, nl. 55.432,50 euro, konden we het project in 2023 uitvoeren. Eind 2023 kregen we daarbovenop nog de steun van de Vlaamse Overheid om ons stappenplan breder te verspreiden.