Homie

In 't kort

• Limburgs burgerinitiatief
• Crisisopvang voor dak- en thuisloze jongeren tussen 18 en 25 jaar
• 3 caravans in Hasselt. Buurtbewoners zijn betrokken, 6 opvanghuizen, 1 inloophuis
• Samenwerking met 12 burgergezinnen die crisisopvang in eigen huis aanbieden
• Een mobilhome die dient als time-out project voor jongeren met acute zelfmoordgedachten/ verslavingen
• Organiseren van groepsactiviteiten, waaronder jaarlijks een bezinningstocht naar het bedevaartsoord Santiago De Compostella

Het prille begin

Musti Önlen, oprichter en coördinator van vzw Homie: “Een bevraging leerde mij dat in Limburg dat jaar 16 jongeren dakloos waren geworden. Ik vond dat onaanvaardbaar in onze samenleving, zeker in zo’n rijk en welvarend land als België. Vandaar heb ik het heft in eigen handen willen nemen. Vóór het oprichten van vzw Homie voelde het voor mij ook al als mijn burgerplicht om daklozen niet te negeren. Ik sprak hen op straat geregeld aan en bracht bv. ook eten naar Café Anoniem. Die affiniteit heeft ook te maken met mijn persoonlijke verleden: ik ben op 15-jarige leeftijd zelf ook thuisloos geworden. De maatschappelijke noodzaak, het gebrek aan solidariteit in de samenleving en mijn persoonlijke affiniteit stimuleerden mij om mij in te zetten voor dak- en thuisloze jongeren.

In 2018 ving ik twee dakloze jongeren bij mij thuis op, toen een vriendin via Facebook een caravan gratis aanbood. Op dat moment ontstond bij mij het idee van dakloze jongeren een tijdelijk onderkomen te geven in caravans. In december 2018 is de vzw opgericht om in september 2019 operationeel te gaan met één caravan in de woonwijk Banneux in Hasselt. Mijn persoonlijke missie en die van vzw Homie was om ervoor te zorgen dat dak- en thuisloze jongeren tussen 18 en 25 jaar geen één nacht op straat moesten doorbrengen, door hen een onderkomen te bieden wanneer zij die mogelijkheid niet kregen van andere diensten. De bewoners reageerden aanvankelijk met enige scepsis en vooroordelen. Maar door hen via bewonersbijeenkomsten te informeren over de kwetsbaarheid van deze jongeren, kreeg ik al snel hun steun.

De caravan zat natuurlijk meteen vol. Ik kreeg ondertussen meer aanmeldingen en zat met mijn handen in het haar. Op een organische wijze zijn er dan burgergezinnen bijgekomen: gezinnen die een kamertje op overschot hadden waar een jongere wel even terecht kon. Ondertussen kunnen we rekenen op 12 burgergezinnen. Dankzij Rotary Club Herckenrode-Hasselt hebben wij nog twee caravans erbij gekregen. In 2021 hebben we ons eerste opvanghuis geopend, omdat de vraag veel te groot was. Ondertussen hebben we zes opvanghuizen.

Apparte aanpak van jongeren

Musti: “Veel jongeren hebben een rugzak aan trauma’s en slechte ervaringen die ze moeten dragen. Het ligt ook niet altijd alleen aan de jongere zelf dat hij in zo’n toestand is verzeild geraakt, maar de omstandigheden leidden ertoe. Ik zie veel jongeren uit nieuw samengestelde gezinnen, uit de jeugdhulp, psychiatrie en zelfs gevangenis, …

Homie richt zich op jongvolwassene dak- en thuislozen. Zij hebben een aparte benadering nodig, namelijk heel onvoorwaardelijk, nabij, laagdrempelig. Vertrouwen en motivatie zijn de kern van mijn aanpak. Als je je als begeleider ten volle inzet en laat voelen dat je er voor die jongere bent, dan versterkt dat de motivatie van de jongere, en daardoor ook jouw motivatie, wat resulteert in betere resultaten.

In ons eerste jaar hoopten we 4 jongeren te kunnen opvangen, maar dat werden er toen 16. Onze doelstelling is steeds om binnen de 3 maanden te werken naar een veilige woonsituatie toe. Niet iedere jongeren is er aan toe om zelfstandig te kunnen wonen, maar dan bekijken we een woonmogelijkheid in een kleinschalige wooneenheid van de jeugdhulp of CAW De Tunnel. Voor jongeren met een verslaving of een psychisch probleem bekijken we de mogelijkheid van een opname of een verblijf bij Fazenda de Esperança (‘Boerderij van de Hoop’) in Herent.”

Rob, ervaringsdeskundige: “Het CAW behandelt iedereen, volwassenen en jongeren, hetzelfde: wanneer je 18 bent en de jeugdinstelling verlaat, ga je ofwel door naar een opname, ofwel naar een daklozencentrum, ofwel krijg je heel misschien een vervolg in dezelfde jeugdinstelling, maar negen op de tien beland je terug op straat.”

Musti: “De hersenen van een jongere zijn nog niet volledig ontwikkeld als hij/zij/x achttien jaar is, toont wetenschappelijk onderzoek aan. Daarom wil ik er mee voor zorgen dat men een andere aanpak hanteert voor jongeren. Jongeren die een vicieuze cirkel van dak- en thuisloosheid hebben meegemaakt zijn erg kwetsbaar en op de leeftijd waarop ze de jeugdinstelling verlaten nog erg beïnvloedbaar. De impact is nog groot en je kan nog bouwen aan hun vertrouwen. Daarom vind ik het belangrijk dat ondersteuners hun taal, houding en hele aanpak afstemmen op maat van die jongeren.”

Rob: “…meer als buddy dan als begeleider.”

Musti: “Inderdaad. Bij jongeren kan je nog preventief werken om hun toekomst te verzekeren.”

Inloophuis Osso

“In Osso hebben we in 2022 een inloophuis geopend, in samenwerking met Arktos vzw, waar jongeren tussen 18 en 25 jaar zich kunnen douchen, een maaltijd kunnen krijgen en gebruik kunnen maken van één van onze 6 laptops en internet, zo kunnen ze zoeken naar werk, opleiding of huisvesting. Maar het is vooral bedoeld als een plek van ontspanning. Ook deze jongeren hebben recht op vrije tijd, opdat ze tot rust kunnen komen. De traditionele daklozenopvang (nachtopvang, winteropvang, noodopvang) is vaak maar geopend van 9 uur ’s avonds tot 9 uur ’s morgens, zodat jongeren ’s morgens terug de straat op worden gestuurd. Er is geen veilige haven waar jongeren overdag terecht kunnen.”

Rob: “In het inloophuis is alles gratis en ze bieden bovendien ook activiteiten aan.”

Musti: “Helaas zijn we gestopt met het project Osso omdat wij geen middelen meer hadden, en de stad Hasselt + departement Jeugd van de Vlaamse overheid het project niet konden verlengen. Vandaag de dag hebben we één van onze opvanghuizen Osso genoemd en dient dit pand als hoofdkantoor en centrale plek waar jongeren samenkomen om activiteiten te doen.”

Burgergezinnen

Musti: “We zijn in september 2019 begonnen, maar al in maart 2020 is corona uitgebroken. We mochten niet samenkomen met de buurt, maar de laatste tijd doen we steeds meer activiteiten met de buurtbewoners. We informeren hen door rond te gaan in de buurt met flyers. Momenteel zet een tiental mensen mee hun schouders onder onze werking: ze ondersteunen de jongeren die bij ons in een caravan verblijven. We blijven met hen in contact via een Whatsappgroep. Zo kunnen de jongeren gemakkelijk een vraag stellen, bv. om eten of om hen te vergezellen naar de winkel of de dokter.”

Rob: “…of om een gsmlader of grasmachine te lenen, of als je ergens niet geraakt met het openbaar vervoer kan je hen om een lift vragen. De vragen zijn heel uitgebreid. De ene kan je hierbij niet helpen, maar daarbij wel. De ene heeft nu geen tijd, maar de andere wel.”

Musti: “We hebben het gevoel dat dit initiatief echt wel wordt gedragen door de buurt. Om ervoor te zorgen dat onze jongeren niet verkeerd terecht komen, ga ik bij een nieuw burgergezin eerst langs en maak kennis met hen. We staan ook in direct contact met elkaar. We zijn 24 op 24 uur bereikbaar voor hen en gaan regelmatig langs om na te gaan hoe het loopt voor hen. We hebben ook een sterke vertrouwensband met de jongeren. Als er iets niet goed loopt, dan zou de jongere ons dat wel zeggen.”

“Wanneer er nergens plaats is voor een jongere en hij/zij/x crisisopvang nodig heeft, dan bel ik een burgerzin op. Dat kan soms ’s avonds zijn of in het weekend. En wanneer zij dat zien zitten, dan vangen zij die jongere op, dat kan voor een weekend zijn of een week, afhankelijk van de situatie. Homie is daarin aanvullend op het bestaande, professionele aanbod van opvang voor dak- en thuislozen. Als er daar een plek vrijkomt, verhuist de jongere naar daar.”

Getuigenis

Rob: “Ik ben een zware (drugs)gebruiker. Ik heb overlaatst een psychose gehad en ben opgenomen geweest. Die psychose is nog steeds aan de gang: ik hoor stemmen en zie personen die er niet zijn. Ik kan in mijn eigen studio niet alleen functioneren. Ik heb te horen gekregen dat als ik opnieuw zou gaan gebruiken, ik deze psychose misschien levenslang zou kunnen hebben. Dat wil ik niet. Daarom heb ik Musti gebeld en hij stelde voor om mij op te nemen bij zijn thuis, opdat ik niet alleen moest zijn. Er staat mij binnenkort crisisopvang te wachten en daarna een langdurige opname. Tot die tijd helpt Musti mij wel. Ik heb een eigen studio en kan daar wel terecht, maar dan zou ik hervallen. Ik ben Musti dankbaar dat hij er voor mij is. Drie jaar geleden ben ik met Homie in contact gekomen.”

Rob: “De problemen met mezelf zijn er niet zomaar gekomen. Mijn stiefvader is in mijn leven gekomen toen ik vier jaar was en stuurde mij onmiddellijk op internaat. De keren dat ik thuis was, was hij ongelooflijk streng. Dan moest ik bijvoorbeeld twee uur land op een stok zitten met mijn knieën en de handen omhoog terwijl ik enkele boeken moest dragen. Als ik op zaterdag naar huis kwam, moest ik poetsen, stofzuigen en de afwas doen om diezelfde dag nog zelfstandig met de bus terug te keren naar het internaat. Mijn halfbroer en halfzus heb ik nooit echt gekend. Toen ik 19 jaar was, zette mijn stiefvader mij uit huis. Mijn eigen vader was lange tijd zware alcoholverslaafd. Vanaf mijn negende ging ik soms in de weekends naar mijn vader en zijn nieuwe vrouw. Zij hadden samen twee zonen. Ik ben er geruime tijd misbruikt geweest door mijn halfbroer en heb dan het contact met hen verbroken. Twee jaar later is mijn vader dood aangetroffen, gestorven aan een alcoholvergiftiging. Hij lag er al enkele dagen, omdat hij nog zo weinig sociale contacten had.”

Rob: “Ik heb zelf ervaring met mishandeling, misbruik, alcoholgebruik, drugsgebruik, medicatiemisbruik. 10 opnames heb ik ondertussen al doorlopen, maar toch heb ik mijn leven iedere keer weer om zeep geholpen. Maar als ik mezelf helemaal kan herpakken, denk ik wel dat ik iets kan betekenen voor andere jongeren die problemen meegemaakt hebben zoals ik. Als ik naar de toekomst kijk, dan wil ik een gewoon leven, een eigen appartementje en auto, gewoon op mijn eigen benen staan. En dan wil ik iets betekenen voor mijn medemens.”

Meer getuigenissen (via vzwhomie.be)

Dagelijkse werking

Musti: “We bieden niet alleen een onderdak, maar begeleiden de jongeren op alle levensdomeinen. We gaan zo nodig een advocaat ter beschikking stellen of gaan met hen naar een dokter, tandarts of kapper. We kunnen rekenen op een netwerk van lokale handelaars waar onze jongeren terecht kunnen voor een gratis dienst of maaltijd. Ik heb ook contactpersonen bij immobiliënbureau ’s die kijken of ze voor onze jongeren iets kunnen vinden. Voor Rob vonden we zo al na vijf dagen een studio.

Wanneer een jongere met ons contact opneemt, dan onthalen we hem/haar/hen in café De Volksmacht aan het station te Hasselt met een koffietje en leggen daar onze werking uit. Vanaf het prille begin is het de bedoeling samen met de jongeren te bekijken wat ze zelf willen. We zetten natuurlijk eerst in op een vertrouwensband en exploreren die via de Missing Link methodiek: we overlopen 15 levensdomeinen en bekijken waar ze rond willen werken. Op basis daarvan gaan we met de jongeren een traject aan en lopen wij naast hen om te kijken hoe we hen daar het beste bij kunnen helpen.

Jongeren komen via jeugdhulpvoorzieningen, OCMW’s, mond-tot-mond reclame. Dak- en thuisloze jongeren kennen elkaar vaak en geven de informatie aan elkaar door. Maar ondanks dat iedereen ons weet te vinden, is het niet onze verantwoordelijkheid om die jongeren een onderdak en begeleiding te bieden. We eigenen ons die rol een beetje toe, tegen onze wil, gewoon omdat we de maatschappelijke nood ervan zien. De overheidsinstanties hebben hier een verantwoordelijkheid in, maar hun aanpak schiet soms tekort. Want de problematiek is soms te groot: het is niet ok om 50 mensen met dezelfde problematiek in één ruimte te steken. Wij houden van het kleinschalige, het persoonlijke, een aanpak op maat. Toch dienen lokale besturen ook hun rol en verantwoordelijkheid op te nemen, en dat kan in mijn ogen alleen maar door nood- en doorgangswoningen ter beschikking te stellen van dak- en thuisloze jongeren.”

Rob: “Musti heeft met iedere jongere een persoonlijke band. Dat vind ik niet bij het OCMW of in de jeugdhulp. Er is niemand daar die na zijn werkuren nog tijd voor je vrijmaakt wanneer het slecht met je gaat. Of als je een afspraak vraagt, wordt er in de agenda vaak maar een week later tijd gevonden, terwijl je het op dat moment moeilijk hebt en de volgende week dan hopeloos te laat komt.”

Musti: “We kunnen niet voor alles de hulp van de overheid inroepen, want we zijn ook als burgers deel van de samenleving. Ik vind wel dat de overheid zou moeten faciliteren. Maar op dit moment is het zo dat het decreet rond algemeen welzijnswerk het monopolie voor dak- en thuislozenopvang volledig bij het CAW legt. Vandaar dat vzw Homie ook geen structurele financiering heeft, maar we moeten wel bekennen dat we dat nodig hebben. Daarom zijn we blij met de steun van sponsors, zoals Caritas Hulpbetoon.

In het boek ‘Een nieuw hoofdstuk’ brengen we de ervaringen en getuigenissen van 10 dak- en thuisloze jongeren. We willen de beeldvorming beïnvloeden en doen samen met Koen Hermans, expert van de KULeuven, aanbevelingen aan de overheid.”

Beluister ook het interview met Musti Önlen op Radio 1

Beelden: Lisa Delvetere

vzw Homie
Larestraat 88 bus 1
3511 Kuringen
M +32 (0)478 16 43 70
www.vzwhomie.be
info@vzwhomie.be