| Caritas

In het kort

Opgericht in 1997
Initiatief van 6 Gentse parochies
Koepel van verenigingen van christelijke inspiratie in het Gentse die materiële en sociale ondersteuning bieden en armen aan het woord laten

Historiek

Aan de stadsring van Gent bevonden zich 50 tot 30 jaar geleden de armste wijken. De lokale parochies stelden de armoede vast en wilden het daarbij niet laten. Ze startten met de bedeling van voeding en andere materiële steun. Zes parochies besloten samen te werken. In maart 1997 werd ‘Kerk aan de rand van de stad’ of nog ‘KRAS’ vzw opgericht als koepel van christelijke verengingen in het Gentse die materiële en sociale ondersteuning bieden en armen aan het woord laten. Vicaris van het bisdom Gent en voormalig voorzitter van Caritas Vlaanderen, Luk De Geest, werd de eerste voorzitter.

Hun opzet was tweeledig:

Het grondgebied van Gent opdelen zodat ieder over een deel van de stad verantwoordelijkheid nam.
Een visie ontwikkelen voor en vorming bieden aan de vrijwilligers van de deelnemende organisaties: hoe omgaan met de uitdeling van voeding en kledij, verzekering van vrijwilligers, enzovoort.

Dit gaf de stimulans aan nieuwe vrijwilligersorganisaties om onmiddellijk samenwerking te zoeken met KRAS.

De ondersteuning verbreedde. Naast materiële hulpverlening werd er ook ingezet op ontmoeting en onthaal, de opvang van daklozen (vooral in de winter), en actieve deelname van armen aan het maatschappelijk debat.

KRAS ging naast haar onmiddellijk werk met mensen in armoede ook aan beleidsbeïnvloeding doen. Andere bestaande verenigingen, vaak zonder parochiale achtergrond, zochten ook aansluiting bij KRAS. Dat waren bijvoorbeeld buurtwerkingen met een armoedewerking zoals in Sint-Denijs-Westrem of de Bloemekenswijk, of ook de oudste armoedewerking in Gent, namelijk deze van de Paters Franciscanen.

De werking van KRAS evolueerde met de tijd en zo ook zijn benaming: ‘Kerk aan de rand van de stad’ werd ‘Kerk rond armoede in de stad’ en later ‘Kring rond mensen in armoede in de stad’. De parochiale verankering wordt vandaag niet onder stoelen of banken gestoken, maar er wordt beklemtoond dat KRAS openstaat voor iedereen. Vandaag zijn Johan Witters en Karleen De Rijcke de enige betaalde medewerkers van KRAS, respectievelijk parochie-assistent en coördinator. Ze vertegenwoordigen 18 werkingen, waarvan 14 vzw’s en 4 werkingen binnen een parochiale vzw. Daarvan zijn er 4 met bezoldigde medewerkers. KRAS draait vooral met zijn 550 vrijwilligers. Ze bereiken samen 13000 geregistreerde bezoekers in Gent.

Huidige werking

Vandaag is de opzet van KRAS vijfvoudig:

KRAS biedt vorming aan vrijwilligers.
KRAS organiseert uitwisselingsmomenten rond de praktijk.
KRAS zet eigen thematische projecten op: o.a. rond personenzorg, medische zaken, tandhygiëne, podologische ondersteuning (in samenwerking met de Arteveldehogeschool), haarzorg (in samenwerking met de kappersopleiding van het provinciaal onderwijs).
KRAS doet aan beleidsbeïnvloeding, in samenwerking met de Welzijnsschakels. KRAS maakt deel uit van het stedelijk overleg. Een tweetal schepenen zijn regelmatig aanwezig op de Algemene vergadering van KRAS, vanuit de behoefte om in permanent overleg te staan. De werkgroep Beleidsparticipatie zoekt actief samenwerking met de Stad. Momenteel overleggen zij met de schepenen rond het thema wonen. De werkgroep hernoemde zich recentelijk tot KRASsertief, en gaat ook getuigen in scholen en verenigingen over armoede. Zij bestaat uit een tiental mensen, waaronder ook opgeleide ervaringsdeskundigen in kansarmoede, uit 5 van de werkingen.
KRAS participeert in overlegorganen:
- ‘AB+’: het overleg onder stadsambtenaren van de cel armoedebestrijding met partners uit het middenveld
- Taskforce rond migratie, taskforce rond wonen en opvang
- Overleg met de stad rond mobiliteit en gezondheid
- Forum armoedebestrijding
- Halfjaarlijks bilateraal overleg tussen stadsdiensten (o.a. ook OCMW) rond sociale themata
- Welzijnsoverleg Regio Gent, wanneer het gaat over armoede
- Samenlevingsopbouw Gent, project ‘Ieders stem telt’
- Enzovoort.

KRAS zorgt voor een regelmatig intern overleg, in zijn zeswekelijkse Raad van Bestuur, maar ook in de zeswekelijkse Algemene vergadering, waar niet alleen dagelijkse bestuurszaken aan bod komen, maar bovendien de mogelijkheid wordt gecreëerd om inhoudelijke thema’s voor te leggen: bijvoorbeeld rond voedselbanken, wonen, gezondheid, omgaan met diversiteit, de aanwezigheid van intra-Europese migratie.

Caritas Hulpbetoon ondersteunde Kras gedurende de laatste vier jaar met 47.600 euro voor de winteropvang en met 16.500 euro aan projectsubsidies.

Caritas Vlaanderen Johan Witters Eric Dirikx

Foto: Johan Witters en Eric Dirikx

Enkele getuigenissen

Parochie-assistent Johan Witters vertelt: “Jos* heeft zware gezondheidsproblemen, is in schuldbemiddeling, is vereenzaamd. Hij verloor twee weken geleden zijn moeder. Ik heb met hem een persoonlijke band opgebouwd. Ik zat dan met hem te praten, nee, niet te praten, te luisteren. Toen zijn moeder terminaal was, vertelde hij me zijn levensverhaal. Hij was nauwelijks mobiel en geraakte niet tot bij zijn moeder. Jos was iemand die niemand aankeek noch aansprak. Ik heb hem zien evolueren tot een open persoon. Hij voelt zich hier gewaardeerd.”

“Frans* had zware gezondheidsproblemen, afbetalingsproblemen, stond al 10 jaar op de wachtlijst voor een sociaal appartement. Hij kwam in Open Plaats voedsel halen, in De Sloep – Onze Thuis ging hij twee keer per week eten, de andere dagen ging hij bij Poverello om eten. In geen van deze plekken kenden we zijn woonsituatie. Maar in het kader van een project, spraken we mensen aan om hun woonsituatie te fotograferen. Hij was één van de mensen die hierop inging. De fotograaf en ik waren geschokt wanneer we hem thuis bezochten. Zijn vraag bleek een verdoken hulpvraag: ik zag er met eigen ogen hoe Frans tien jaar in onmogelijke omstandigheden had geleefd. We zijn met hem een gesprek aangegaan en zochten daarbij de samenwerking van het OCMW en een sociaal verhuurkantoor. Fysiek kon hij het onderhoud van zijn huis niet aan, en financieel kon hij zich geen poetshulp veroorloven. Terwijl we zijn situatie verkenden, viel een maand geleden toevallig een sociale woning voor hem uit de bus.”

Vrijwilliger, en lid van de Raad van Bestuur Eric Dirikx vertelt: “In 2017 startten we met het theaterproject ‘Niet met grote woorden’. In het begin wilden we poëzie brengen op basis van getuigenissen van mensen. Maar al snel zagen we in dat we iets moesten doen met het talent van de mensen. Er was Chris* die al cabaret bracht bij De Vieze Gasten, Joséphine* danste graag, Maurice* schreef poëzie, en Janne* zong graag. We haalden er een regisseur bij en vormden het project om tot een theaterstuk. We gaven publieke vertoningen in het voorjaar van 2018 en opnieuw in het voorjaar van 2019. Ze kregen staande ovaties. Het was mooi om te zien hoe de mensen evolueerden: in het begin waren ze niet overtuigd, de regisseurs kwamen van buitenaf, het vertrouwen moest groeien. Onder leiding van Ria Roosens is het team uitgegroeid tot een beleidsparticipatiegroep. Er zijn vriendschappen ontstaan. De mensen werden sterker. Met brio vertelden ze over hun verhaal aan journalisten van een lokale zender, zonder enige schaamte, fier over het theaterproject.”

* Fictieve naam

Caritas Hulpbetoon steunt woonproject KRAS

De Tinten vzw, één van de leden-verenigingen van KRAS, huurde een huis aan het Sint-Annaplein en verhuurde het onder. Maar De Tinten stootte op haar grenzen, en KRAS nam het in 2015 van haar over. ‘Onderverhuren’ is relatief: meestal draagt KRAS al dan niet volledig de kosten van de huur. Met het project wil KRAS mensen via het aanbieden van een vaste woonplaats een aantal stappen vooruit helpen, zoals psychische houvast, een domicilie en bijgevolg de mogelijkheid tot een bankrekening.

KRAS stelt er twee appartementen ter beschikking, die zij soms noodgedwongen opdeelt in compartimenten, naargelang ze er een gezin of alleenstaanden huisvest. Johan Witters: “Principieel is het een doorgangshuis met een grote doorlooptijd, maar in de praktijk is de situatie vaak zo uitzichtloos, dat er maar moeilijk een uitweg is.” Wanneer de nood aan een woning cruciaal is in de problematiek van de betrokkenen, en er plaats is in het huis, zegt KRAS toe. De hulp blijft niet beperkt tot het materiële. De huurders tekenen een overeenkomst waarin ze een ruimere hulpverlening aanvaarden.

Johan Witters licht toe: “Zo woont er momenteel een Algerijns gezin dat zijn wettelijk verblijf dreigt te verliezen. De twee kinderen zijn zwaar psychisch belast door de onzekerheid. Het gezin spreekt geen Nederlands. Ze worden begeleid door de werkgroep Vluchtelingen, krijgen materiële ondersteuning door De Sloep – Onze Thuis en juridische ondersteuning bij De Tinten. Het gezin verblijft al 13 jaar in België, en kwam na lange omzwervingen in het huis terecht. De kinderen zijn hier geboren. Ze vroegen om vrijwillig terug te keren. De moeder van de man bezat in Algerije een grote woning, maar overleed onlangs en de familie verloor de woonst. Algerije erkende niet de afkomst van het gezin, en weigerde hun terugkeer. Vandaag dringt onze overheid aan op hun vertrek. Ze hebben in Algerije geen onderkomen meer, de kinderen spreken geen Algerijns. Alle mogelijke wegen van regularisatie zijn faliekant afgelopen. De man is erg competent, maar kan hier niet regulier werken.”

Enkele projecten uitgelicht

Tussenkomst in openbaar vervoer voor ouders zonder papieren met schoolgaande kinderen.

Dit project wordt ontwikkeld in alle aangesloten werkingen, met een klemtoon op De Tinten, De Fontein en de Werkgroep Vluchtelingen.

Johan: “We hebben al vaak een signaal gekregen van de ouders zonder papieren die hier schoolgaande kinderen hebben. De kinderen hebben recht op onderwijs, maar geraken er niet altijd even gemakkelijk. De regeling met de overheid is momenteel zo dat het openbaar vervoer voor deze kinderen wordt terugbetaald. De ouders maken geen aanspraak op zo’n vergoeding. Het hiaat zit hierin dat kinderen tot op een zekere leeftijd best niet alleen op pad gestuurd worden naar school. We stellen vast dat de ouders vaak beboet worden: ze begeleiden hun kind zonder voor het openbaar vervoer te betalen, omdat ze het geld hiervoor niet hebben. We willen dit verhelpen door een solidariteitskas om hen zo toch van vervoersabonnementen te kunnen voorzien. Naast de bereikbaarheid van onderwijs is die van dringende gezondheidszorg ook een probleem. Mensen geraken niet tot bij een arts.”

“Aan het ondersteuningsluik, koppelen we ook een beleidsluik. Voor De Lijn geldt dat als je niet gedomicilieerd bent, je geen aanspraak maakt op een abonnement, en je dus moet behelpen met dure tickets. Daarnaast verwaarloost De Lijn bepaalde wijken door een beperkt aanbod aan bussen, soms net in de wijken met veel kansarmen, zoals in de wijk Moskou-Ledeberg.”

Pilootproject in scholen

Dit project loopt via zes diensten van KRAS. De samenwerking met het OCMW zal gestalte krijgen in een achttal diensten van KRAS.

Johan: “We krijgen een budget van het OCMW om warme maaltijden te verzorgen voor kinderen die hier normaal geen budget voor hebben. Het is bedoeld als instrument om het vertrouwen van de ouders in het OCMW te winnen. Na een tijdje neemt het OCMW het dan van ons over. Het OCMW en haar maatschappelijk assistenten vinden op die manier ingang in de scholen. We hechten hier veel belang aan, want we zien dat materiële ondersteuning en het uitputten van de rechten (een leefloon, gezondheidszorg,…) mensen uit de armoede houdt.”