Stapje in de wereld

In 't kort

biedt betaalbare, persoonsversterkende vakanties voor mensen die dapper rondkomen met een (te) klein budget
ouder-kind vakanties, vakanties per leeftijdsgroep, gezinsvakanties, vormingen voor vrijwilligers en deelnemers, vrijwilligers werkstagevakanties
voor wie moet rondkomen met een leefloon, minimumpensioen of invaliditeitsuitkering, wie werkloos is of met schuldbemiddeling zit of wie een minder-valide of een langdurig zieke in huis heeft
in Heverlee met kantoren in Aarschot en Herent

Dagelijkse werking

Anna Missine: “Wij organiseren vakanties voor mensen in een kwetsbare situatie. Ons doel is tweevoudig: enerzijds bieden we ontspanning, maar anderzijds werken we persoonsversterkend. We stimuleren de zelfredzaamheid van de mensen. We zijn in 2016 kunnen opstarten met de hulp van Caritas Vlaanderen. Want pas na een jaar krijg je, op basis van dat eerste jaar, de kans om gesubsidieerd te worden door de Vlaamse overheid. Ondertussen zijn we erkend als sociaal-toeristische organisatie en bieden we één of meerdere vakanties aan meer dan 150 mensen. We zijn ook een Welzijnsschakel: we betrekken daarom mensen uit de doelgroep in alle geledingen: als deelnemer, vrijwilliger en coördinator van de vakanties. We zitten met onze organisatie in de Nationale Werkgroep rond Armoede. Dat is een samenkomst van Vlaamse, Brusselse, Waalse en federale beleidsmensen met de armoedeorganisaties.

Ik ben gepensioneerd en doe dit werk vrijwillig, maar ik krijg de hulp van twee halftijdse werknemers. Omdat ik graag wat wil afbouwen, hoop ik op wat versterking. Maar onze organisatie staat of valt bij het engagement van onze vrijwilligers: 112 mensen in 2019, al is dat in deze Covid-crisis teruggevallen op 72 mensen.

We zijn begonnen met moeder-kind-vakanties en kind-vakanties. Vandaag bestaat ons aanbod uit fietsvakanties, bubbelvakanties, en vakanties voor: gezinnen, moeder-kind, vader-kind, 55-plussers, 12- tot 15-jarigen en 16- tot 19-jarigen. We huren een vakantiehuis en geven dan de keuze tussen een aantal ontspanningsactiviteiten: een dagje Bobbejaanland, een zwembadbezoek, een museumbezoek, samen lekker koken, …. De mensen koken dan en presenteren hun eten, ze maken eten dat hun kinderen lekker vinden, de gerechten zijn internationaal tegen een lage kostprijs, kortom het is een win-win voor iedereen.

Stapje in de Wereld is de koepel van Stapke in Herent en Stapke in Aarschot. Zij organiseren lokale dagactiviteiten met de doelgroep. Zo had een vrouw ons aangesproken met de verzuchting dat school veel extra kosten met zich meebracht: ‘Ze veronderstellen zomaar dat we verkleedkleren hebben voor Halloween en Carnaval’ verduidelijkte ze. Dan hebben wij een workshop georganiseerd rond verkleedkleren: we verzamelden materiaal, iemand bracht een naaimachine en een ander een strijkplank mee. Maar evengoed organiseren we een dagje kanovaren, een uitstap naar de zoo, weekendactiviteiten met de kinderen, …

We werken ook mee aan een Rap op Stap-kantoor, waar we de brede kansarme bevolking bedienen om op vakantie te kunnen gaan. Daar kunnen mensen ons aanbod verkennen a.d.h.v. twee boeken ‘Iedereen verdient vakantie’, met respectievelijk daguitstappen en vakanties, uitgegeven door Toerisme Vlaanderen. Gewoon tarief en kansentarief voor de verschillende vakantiebestemmingen staan daar netjes naast elkaar. Om de doelgroep te bepalen, gebruiken we de ‘Tabel armoededrempel’ die de overheid hiervoor hanteert.

Buurtwerkingen die met een aantal gezinnen op vakantie willen gaan, die niet over voldoende financiële middelen beschikken, kunnen onder bepaalde voorwaarden beroep doen op ons om hun reis te faciliteren. De gezinnen moeten uit onze doelgroep komen, voldoende omkaderd zijn, en zich aan onze filosofie houden van basisrespect voor de mensen, en zorg voor de materialen en de natuur.”

Vorig jaar bevroegen we onze mensen over hun ervaringen met Stapje in de wereld. Dit is er één van:

Stapje in de wereld is het eerste kamp waar ik ooit naartoe ben geweest en dat motiveerde mij om meer op kamp te gaan. Wat me is opgevallen, is dat de mensen daar vrij open zijn, want op de eerste kampdag wouden Dirk en ik apart van de groep zitten, maar toch kwamen ze bij ons zitten om een gesprek te starten. Het is een ideaal kamp voor mensen die niet zo sociaal zijn en moeite hebben om nieuwe vrienden te maken. Wat mij ook is opgevallen, is dat iedereen er gewoon zichzelf was (bij de ene is dat positiever dan bij de andere), maar dat er daar nooit iets over werd gezegd of achter de rug werd geroddeld. De leiders maken ook gewoon deel uit van het kamp, het is niet zoals op school dat de leerkracht zegt wat je moet doen en jij moet luisteren. De leiders worden als medekampgenoten gezien en zijn ook vrij open, het enige verschil is natuurlijk dat we gewoon meer respect moeten tonen tegenover hen. Het kamp is ook één eenheid, het wordt niet verdeeld in klasjes zoals bv. op school: de populaire, de meelopers en de nerds, iedereen heeft dezelfde waarde. Het kamp heeft mij ook laten inzien dat perfecte families niet bestaan, in elke familie zit er wel een moeilijkheid of een probleem. Alleen wordt dat niet vaak met elkaar gedeeld.

Christianos, 16 jaar

Andere getuigenissen vind je hier.

Alle vakanties op een rijtje

“Naar onze fietsvakanties, bedoeld voor 12- tot 15-jarigen, brengen de jongeren hun eigen fiets mee. Wanneer er reparaties nodig zijn aan hun fiets, dan betalen we de herstelling bij Velo voor hen. We schenken hen een fietshelm en regenkledij. Aanvankelijk mochten ze de fietstas niet na de vakantie mee naar huis nemen, maar één van de jongeren sprak mij aan: ‘Wanneer mijn moeder voor mij en mijn drie broers en zussen naar de voedselbank moet gaan, is zo’n fietstas erg handig’. We besloten de tassen voortaan ook mee te geven. Die fietsvakanties zijn een grote kost voor ons, maar dat helpt die kinderen: dan gaan ze met de fiets naar school, dat helpt hun vaardigheid en hun zelfredzaamheid.

We proberen op de vakanties met de kinderen de samenwerking te stimuleren. Bij ons spel ‘Olympische Spelen’ bijvoorbeeld maken we groepen en gaan we de individuele resultaten van speerwerpen of kogelstoten per groep optellen om een groep als winnaar uit te roepen. We organiseren speciale activiteiten als EHBO, een zelfverdedigingscursus, toneel, en ik neem ook steeds mijn gitaar en dwarsfluit mee opdat de kinderen muziekinstrumenten leren kennen.

Voor de 55-plussers bieden we een week, volpension vakantie aan in het Reigersnest in Koksijde. De eerste dag van hun vakantie kunnen de mensen een keuze maken uit een reeks ontspanningsactiviteiten: een klassiek of modern concert, een museumbezoek, een duinenwandeling met gids, een zwembezoek. Dat is een samenwerking met de Gezinsbond. We delen bv. ook de bus met hen van Leuven naar Koksijde. Sommige activiteiten zijn gemeenschappelijk: een stoelsportkwartiertje, voetverzorging, … De samenwerking is een verrijking. We organiseren op die vakantie ook steeds een catwalk. De mensen maken zich op en lopen dan onder luid applaus de catwalk af. Wat stralen ze dan!

Op de vakanties vinden de mensen elkaar. Ze vertellen over hun problemen aan elkaar, over deurwaarders, ziektes, mannen die hen verlaten hebben, of over hun verlangens. Waar ze altijd geïsoleerd zaten met hun problemen, krijgen ze de indruk: ‘Ik ben niet alleen’. Ze kunnen zijn wie ze zijn, voelen zich onder gelijken en niemand oordeelt er over hen. Omdat bijvoorbeeld ook in de begeleiding mensen uit de doelgroep staan. Jongeren vanaf 16 jaar nodigen we immers uit om de vorming voor monitor te volgen.

Op onze vakanties hangen we bijvoorbeeld een 60-tal kwaliteiten op aan een muur. De mensen krijgen dan een eerste opdracht om daaruit een 3-tal kwaliteiten aan zichzelf toe te kennen. Voor analfabeten lezen we de kwaliteiten voor en anderen moeten we motiveren om zich toch te herkennen in drie eigenschappen. Een tweede opdracht bestaat erin dat ze een drietal kwaliteiten gaan toekennen aan iedere andere persoon uit de groep. Die enveloppes met kwaliteiten krijgen ze dan mee naar huis als virtueel cadeau. Het valt op hoe zeer ze hieraan houden nog na de vakantie, als oppepper in hun dagelijks leven.

We proberen alle drempels weg te werken. Zijn er mensen met een zieke persoon of een persoon met een beperking die graag op vakantie zouden gaan, dan gaan we voor de nodige begeleiding zorgen. We proberen onze prijzen ook zo laag mogelijk te houden: voor onze gezinsvakanties vragen we 60 euro voor een volwassene en 30 euro voor een kind, voor de 55+-vakanties vragen we 100 euro voor een kamer gedeeld met een tweede persoon en 140 euro voor een kamer alleen. Welke prijs moeten we vragen als mensen uit de armoede geraken? Wanneer mensen net werk gevonden hebben, worden ze geconfronteerd met minder kindergeld en het wegvallen van de verhoogde tegemoetkoming, en bovendien komen schuldeisers dan als aasgieren op hen af. Meestal blijven ze nog jaren in armoede, ookal zijn ze terug aan het werk.

We zoeken momenteel bv. ook een Roma-coach: iemand uit de Roma-gemeenschap die Roma-vrijwilligers en -deelnemers bijstaat wanneer zij meegaan op onze vakanties. De bedoeling is dat deze coach ons opleidt hierrond. Om met Roma samen te werken, moet je als gadze** vertrouwen winnen. We hebben daarom al samengewerkt met OCASA, zij slagen erin contact te houden met de doelgroep. Zo heeft O’Casa een kamp met Roma-meisjes in Wallonië kunnen organiseren met de financiële steun van Caritas Hulpbetoon en Stapje in de Wereld. We willen actief werken naar een ‘samen’ op vakantie gaan met ‘gadze’ en ‘Roma’ en daarbij kan de ROMA coach onze mensen uitleggen hoe dit kan lukken. Zo kunnen we hopelijk iets doen aan de vooroordelen die er leven aan zijden.

Soms moet je een lange weg gaan eer je het vertrouwen van de mensen krijgt om iets aan hun situatie te helpen veranderen. De Covid-crisis heeft ons een andere toegang tot de mensen gegeven: we hebben meer één-op-één-gesprekken met de mensen kunnen voeren, in zogenaamde ‘bubbelvakanties’. Sommige mensen waren ook niet te vinden voor de groepsvakanties, door de bubbelvakanties hebben we die doelgroep wel kunnen aanspreken. Voor de bubbelvakanties zijn er drie opties. Zo lieten we de kans voor een daguitstap tegen een derde van de eigenlijke kostprijs, zoals een uitstap naar Walibi of Sealife in Blankenberge met bovendien 10 euro per persoon voor voeding a.d.h.v. een voucher. 20 gezinnen mochten een week op vakantie met volpension (in het Reigersnest lukte dat nog net), of wanneer ze voor zelfkook kozen, dan kregen ze nog 15 euro/persoon aan voedselbonnen en 50 euro/persoon aan geld, opdat ze een keer op restaurant zouden kunnen gaan, en 30 euro/persoon voor animatie (bv. Plopsaland). We kiezen er wel steeds voor om het geld achteraf aan hen terug te betalen op basis van de ticketjes die ze binnen brengen. Dat vinden we beter dan dat we geld geven waarvan we naderhand een deel moeten terugvorderen. Tot slot gaven we ook de mogelijkheid dat mensen thuis een weekje vakantie hadden – met dezelfde bedragen voor voeding en animatie – en de week eindigden met één nachtje op hotel. Op die manier konden ze eens een week zonder zorgen doorbrengen.

We krijgen steun, in de vorm van subsidies, via onze erkenning als sociaal toeristische organisatie. Maar dat volstaat niet. We hebben sponsors zoals de Lionsclub, we gaan getuigen in parochies, en krijgen steun van Welzijnszorg en Caritas Hulpbetoon. Een actie als De Warmste Week brengt ook geld op.

We zijn Caritas Hulpbetoon dankbaar voor alle steun: zonder hen was onze organisatie niet van de grond gekomen. Maar Caritas komt nog steeds tussen voor gezinnen die de minimumtarieven die wij vragen, niet kunnen betalen. En Caritas steunde bijvoorbeeld ook al een kind van onze doelgroep voor de aankoop van een bril. In de Covid-crisis kregen we bovendien ook steun in de vorm van slaapzakken, slaapmatten en hygiënekits. Vrijwilligers van Stapje verdeelden die samen met speelgoed en feestmaaltijden aan noodlijdende gezinnen. Vanuit het opvangcentrum Scherpenheuvel gingen al drie jongeren mee op één van onze vakanties, Caritas International stelde zich hiervoor financieel borg.”

Enkele getuigenissen

“Op één van de vader-kind vakanties mochten ze een kamer opfrissen: opkuisen, verven, … Ik duidde Jos* aan als ‘ploegbaas’ van het team. Hij zette die ervaring wat later op zijn cv en vond werk. Op die vijf jaar zijn er 14 mensen die werk gevonden hebben. Het is een beetje mijn doel geworden om hen hiertoe te stimuleren, want een job is een blijvende uitstap uit de armoede. We hebben vastgesteld dat diegenen die langdurig werkloos zijn, twee kwaliteiten ontwikkelen, waar ze zich niet bewust van zijn: ze zijn creatief – want hoe kan je anders elke week met 50 euro rondkomen – en moedig, het zijn volhouders. Die kwaliteiten zijn gegeerd op de arbeidsmarkt en daar maken we de mensen van bewust. Als ze dan gaan solliciteren, zoeken ze geen compassie rond hun ellende, maar bieden ze hun creativiteit en doorzettingsvermogen aan als troeven.

Sara* was 21 toen ze met ons voor het eerst mee op vakantie ging. Ze zit sinds haar negende in een rolstoel, ze is vanaf de heupen verlamd. De vader weende bij het vertrek: het was de eerste keer dat zij zonder haar ouders op vakantie ging. Haar rolstoel was voor ons geen beperking.

Diane* was een van onze vakantiedeelnemers. Ze was vroedvrouw geweest in haar land van origine. Niet lang nadat ze naar hier kwam met haar echtgenoot, ontdekte ze dat hij er een tweede relatie op nahield. Ze moest tijdens de vakantie naar de rechtbank voor haar scheiding. Een pastorale medewerkster die ook deelnam aan de vakantie, heeft haar naar de rechtbank begeleid. Maar ze is intussen gelanceerd: ze werkt voltijds als verpleegster met ouderen. Ze heeft ondertussen via ons ook leren fietsen en zwemmen.

Mediatrice was sociaal assistente in Rwanda. Zij is naar België gekomen, maar haar diploma is hier nooit erkend. Ze is meegekomen op vakantie in de hoedanigheid van sociaal assistente en we hebben haar ook financiële verantwoordelijkheden in dat kader gegeven. Het is Mediatrice die momenteel in Herent het Rap op Stap-kantoor coördineert (cfr. Infra)

Xana* ging mee op vakantie als deelnemer. Zij volgde een opleiding als intercultureel werker en zal, wanneer het project wordt goedgekeurd, volgend jaar de Roma mee begeleiden op vakantie.

Cindy* en Luna* hebben beiden een laag IQ, maar kunnen dankzij Stapke in de Wereld toch zelfstandig een vakantie meemaken.

Een andere deelnemer, Francine* had als kind polio en is sindsdien verlamd aan één been. Ze behelpt zich met krukken. Ze was naar België gemigreerd en had een verblijfsvergunning bekomen (een attest van immatriculatie), maar die regularisatie verloor ze recent, omdat ze geen werk vond. Ze zit terug in een benarde situatie, maar het is niet evident om met een beperking werk te vinden.

De zes kinderen van een alleenstaande vrouw uit Tessenderlo, Lies*, gingen altijd mee op onze kindvakanties. Lies zag het zitten om te beginnen werken als poetsvrouw, nadat ik haar persoonlijk een bromfiets cadeau had gedaan. Zo kon ze de afstand tussen de verschillende huizen waar ze ging poetsen overbruggen. Onze houding tegenover de kinderen is er geen van compassie, maar wel: ‘de scheiding, dat is jouw rugzakje, en je hebt de sterkte om iets van je leven te maken’. We stimuleren hen om zelfredzaam te zijn.

Onder onze 55-plussers zijn er Jos* en Marie*, hun kind heeft zich van het leven benomen door zich voor de trein te werpen. Ze hebben hun huis moeten verkopen om de kosten te dekken. Door de rouw zijn ze in scheiding geraakt. Misschien door alle ellende is één van hun zonen aan drugs verslaafd geraakt, waarvoor ze borg gestaan hebben met hun firma, die daardoor ook failliet is gegaan. We kennen mensen met heel veel inzet, maar die de ene tegenslag na de andere hebben moeten meemaken. We ontdekken hun kwaliteiten op onze vakanties. Marie stapt in haar vrije tijd de Dodentocht in Gent. We hebben haar gevraagd of ze verantwoordelijk wil zijn voor de duinenwandeling. Dat doet haar zichtbaar deugd, ze voelt zich ‘iemand’ i.p.v. ‘niemand’.”

* Fictieve naam

** Gadze betekent niet-Roma.