Roma zijn als grootste etnische minderheidsgroep in Europa nog steeds het slachtoffer van racisme en discriminatie. In ons land wordt er heel vaak gesproken over ‘de Roma’. Alsof deze etnische minderheid één homogene groep zou zijn met dezelfde manier van leven. Dat beeld klopt niet. Roma komen uit verschillende werelddelen en culturen. Sommigen onder hen zijn sedentair, anderen leiden een nomadisch leven. En toch botsen die verschillende groepen al decennia op dezelfde problemen.
Zo hebben Roma het moeilijk om op de arbeidsmarkt in te stromen, leven velen in materiële deprivatie en worden kinderen uit Romagezinnen vaker geboren in kansarmoede. Dat deze problemen blijven aanslepen, bewijst dat het voor Roma bijzonder moeilijk is om deze vicieuze cirkel te doorbreken. Caritas Vlaanderen werkt via verschillende projecten aan de emancipatie, inclusie en belangenbehartiging van Roma.
Betrokkenen project 'Perspectief Wonen'
" We beseffen dat dit geen éénvoudig project is. We gaan continu monitoren en bijsturen indien nodig. Voor elke deelnemer zal er een afzonderlijk traject opgesteld worden. Met afzonderlijke tussentijdse doelstellingen. De finale doelstelling is dan ook het doorstromen naar een stabiele leefsituatie. "
Mathias De Clercq, burgemeester stad Gent (Open VLD)
" Ik heb verwachtingen voor mijn eigen team, maar ook in het kader van de samenwerkingen met de Stad. Ik heb daarnaast verwachtingen naar de bewoners toe, al zijn dat misschien een beetje gemaskeerde verwachtingen. Zij moeten hun weg gaan, en zij moeten daar zelf voor kiezen. Ik kan alleen maar hopen dat ze hun weg gaan. Ze maken keuzes en misschien zijn dat niet de keuzes die jij of ik zouden maken. "
Sylvia Servranckx, coördinator Lübecksite
" We voelen bij de meeste mensen een grote dankbaarheid en enthousiasme dat ze Nederlands kunnen leren. Vooral het leren schrijven wordt in dank afgenomen en intens gevolgd. "
Kathleen Vervaet, taalbegeleider Lübecksite
" Ik wil dit project op een goede manier naar haar eindpunt begeleiden en daarbij het belang van de bewoners centraal stellen. We gaan niet voor iedereen een briljante oplossing vinden, maar zijn humaan ingesteld en zullen samen met de bewoners en medewerkers, in onderling overleg, een uitweg vinden. "
Koen Philippeth, projectcoördinator Stad Gent
Bisdom Gent doet inspanningen voor Roma
Het bisdom Gent bouwde een sterke band op met het bisdom Košice in Slowakije. Het bisdom was voortrekker in de organisatie van enkele conferenties rond Roma, hier en in Košice. Vandaag ondersteunt het bisdom o.a. De Tinten, waarvan de doelgroep voornamelijk uit Roma bestaat.
Roma rolmodellen aan het woord
" Wat mij vooral tegen de borst stootte, was de gewoonte om dochters op vroege leeftijd uit te huwelijken. School was onnuttige tijdsbesteding en leidde af van het doel dat ze voor ons voor ogen hadden: zo snel mogelijk een geschikte partner vinden die ons kon onderhouden "
Diana, Roma
Frantisek Eku Mizigar is onze collega, animator op de Lübecksite in Gent. Hij is trots op zijn Roma-identiteit, maar wil tegelijk benadrukken dat Roma niet anders zijn dan anderen. "Roma worden besproken en veroordeeld, vaak door mensen die zelf geen Roma persoonlijk kennen."
Interview n.a.v. aanvang Expo Roma, waar hij als één van de rolmodellen in aan bod komt.
Projecten van anderen rond Roma
De tijdelijke tentoonstelling 'Reflecties: Roma in België' is een samenwerking van AP Hogeschool Antwerpen en de federale overheidsdienst Maatschappelijke Integratie, met steun van Europa. In deze tijdelijke tentoonstelling worden 9 Roma die in België wonen als rolmodel uitgelicht, in het kader van positieve beeldvorming over deze bevolkingsgroep. Eén van hen is onze collega, Frantisek Eku Mizigar. Momenteel reist de expo België rond.
De webpagina www.integratie-inburgering.be/roma is bedoeld voor sociale professionals die met en voor Roma werken. Zij vinden er voortaan informatie, tips en interessante praktijken over Roma.
De webpagina is een initiatief van AP Hogeschool, CAW Antwerpen, Be-Reyn en Agentschap Integratie en Inburgering.
De kortfilm 'Proud Roma' van de Spaans-Roemeense Roma-regisseur Pablo Vega is geïnspireerd op Charlie Chaplins 'The Great Dictator', met als doel een boodschap van liefde en solidariteit te brengen en "inclusie, compassie, vrede en vooral een beweging voor verandering te bevorderen".
De film is gemaakt in opdracht van het Europees Roma-instituut voor kunst en cultuur (ERIAC) en wordt uitgebracht als onderdeel van de transnationale campagne Proud Roma Free Europe. De film is geschreven en geregisseerd door de bekroonde Spaanse Roma-filmmaker Pablo Vega.
Beeld: proudroma.org
Onze standpunten
- ‘Het is wachten op politici die echt hun nek willen uitsteken voor Roma in Europa’, MO.be, 16 januari 2023
- 'Discriminatie tegenover Roma ook vandaag nog alomtegenwoordig', MO.be, 8 april 2022
- ‘Onderwijs is de sleutel om generatiearmoede bij Roma te doorbreken’, Sociaal.net, 8 april 2022
Literatuur
- Caritas Europa: position paper over de inclusie van Rila, 'A social Europe championing solidarity and global justice', 2023.
- ‘De laatste aanvaarde vorm van racisme is die tegen de Roma’ – Kasper Goethals, De Standaard, 5 februari 2022.
"Waarom zien we geen advocaten en academici uit de Roma-gemeenschap? Niet omdat ze er niet zijn. Een geschiedenis van racisme, uitbuiting en genocide heeft het volk wantrouwig gemaakt. ‘Als je een appartement of een job wilt, zeg je het best niet dat je Roma bent.’" (Bron: De Standaard) - FRA (European Union Agency for Fundamental Rights) publiceerde in 2020 het rapport ‘Roma and travellers in six countries’.
Dit rapport presenteert de bevindingen van de FRA-enquête van 2019 over Roma en reizigers in België, Frankrijk, Ierland, Nederland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk. De enquête omvatte interviews met bijna 4700 Roma en Voyageurs, waarbij informatie werd verzameld over meer dan 8200 personen. - ‘Een leven lang opgejaagd. De plek van woonwagenbewoners in Vlaanderen’ is een boek uit 2020 van Kim Janssens, beleidsmedewerker en stafmedewerker bij Minderhedenforum met meer dan 20 jaar ervaring met woonwagenbewoners.
“Sinds de 15de eeuw verblijven er woonwagenbewoners in Vlaanderen. Net zoals andere nomadische groepen in Europa kennen ze een verleden van uitsluiting en vervolging, en hun specifieke woonvorm leidt vaak tot conflicten. Omdat woonwagenbewoners geen veilige halte vinden, blijven ze bovendien gedwongen om rond te trekken. Aan de hand van een inzicht in drie verschillende subgroepen geeft dit boek de precaire situatie weer waarin vele woonwagenbewoners zich bevinden en hoe we ze kunnen verhelpen. Door de juiste maatregelen, maar ook door het wegwerken van verkeerde informatie en vooroordelen over een diverse groep.”
- ‘Aspiraties en sociale mobiliteit bij Roma: de visies van beleidsmakers, middenveldorganisaties, schoolactoren en Roma zelf’ is een uitgave uit 2012 van dr. Joris Wauters in opdracht van UAntwerpen en het Steunpunt Inburgering en Integratie.
Het onderzoek richt zich specifiek op de Slovaakse Roma in Gent en de Kosovaarse Roma uit Sint-Niklaas.
- Dossier: Roma: burgerrechten als een ander. ‘Europa lust zijn Roma niet’, MO* magazine, 2014
De precaire situatie van de Roma in Europa in kaart
“In een aantal Europese lidstaten worden Roma letterlijk de deuren uit gekeken en bij het vuilnis gezet. In Frankrijk, Italië, Macedonië, Roemenië, Hongarije, Bulgarije, Macedonië, Slovakije en Tsjechië hebben Romagroepen te maken met huisuitzettingen. Ze worden hervestigd naar afgelegen plekken, belanden op straat of krijgen oude – vervuilde – fabrieken als nieuwe woonplaats. Een overzicht van de precaire situatie van Roma in enkele Europese landen.”
- ‘Voortdurende zigeunerhaat vormt een belangrijke barrière voor inclusie’, MO*, 2019
“Het Europese Romabeleid faalt. Er is een gebrek aan Romabeleid in België. Antigypsisme vormt de basis van de achterstelling en als probleem niet bij de basis aangepakt wordt, zal het nooit verdwijnen. Het geweld dat Roma ondergaan, is wreed en vindt over het hele Europese continent plaats. Het geweld is niet nieuw, maar samen met de groei van extreem-rechtse milities en politieke partijen krijgt de zigeunerhaat wel terug de wind in de zeilen. Roma die vandaag in België toekomen, zijn ook op de vlucht voor racisme en discriminatie, maar zij krijgen geen opvang en bescherming meer. Hun herkomstlanden zijn ondertussen toegetreden tot de Europese Unie en worden als ‘democratisch’ beschouwd.”
- ‘Fundamental Rights Report’, 2020, FRA.
“Er zijn weinig aanwijzingen dat er vooruitgang is geboekt bij de aanpak van de segregatie in het onderwijs. Roma leven ook nog steeds in een gesegregeerde omgeving, vaak onder erbarmelijke omstandigheden. In het geval Roma in huizen of hutten wonen zonder bouwvergunning, blijven sommige lokale overheden hen uitwijzen zonder de internationale mensenrechtenwetgeving te respecteren om hen vervolgens dakloos achter te laten.”
- ‘De zoektocht naar een plaats. Rondtrekkende woonwagenbewoners en het woonwagenbeleid in Vlaanderen’, Lieve Daeren, Integratie en Inburgering Gent, 2020
“Voor rondtrekkende woonwagenbewoners in Vlaanderen is de zoektocht naar een plaats een constante bekommernis. Deze publicatie behandelt de urgentie van een efficiënt standplaatsenbeleid en andere prangende thema's zoals onderwijs, gezondheid, tewerkstelling en de sociaal-politieke positie van woonwagenbewoners in Vlaanderen.”
- 'Hulp aan Roma: "Vaak is het trekken en sleuren, maar elke stap is een stap"’, Sociaal.net, 2022
Een gesprek met bemiddelaars uit Gent, Antwerpen en Brussel.
"Dé Roma bestaan niet. Je spreekt over verschillende nationaliteiten, maar ook daarbinnen over verschillende talen, regio’s, culturen en achtergronden.”
Gerelateerde artikels
Wie zijn ‘Roma’, en wat is dan het verschil met Voyageurs, Manoesjen en Roms?
'Roma', 'woonwagenbewoner', 'Rom', 'Voyageur', 'campingbewoner'. We leggen de verschillen helder voor je uit.
Be-REYN
Het Romani Early Years Network (REYN) heeft een Belgische afdeling, Be-REYN. Caritas Vlaanderen neemt de trekkersrol op voor dit netwerk.
Woonwagenbewoners
Caritas Vlaanderen behartigt de belangen van woonwagenbewoners in België. We beheren in Antwerpen een referentieadres voor zo’n 250 woonwagenbewoners en werken ook samen met de provinciale doortrekkersterreinen.